Αφήνοντας πίσω μας τους πέντε Παλιοχωρίτικους ανεμόμυλους στο βουνό του Μπάσκου και ακολουθώντας το μονοπάτι νότια για το κάστρο της Παλιαχώρας, συναντάμε ένα ακόμα κατεστραμμένο ανεμόμυλο, ο οποίος βρίσκεται σε μικρότερη κορυφή και έχει θέα τη Σουβάλα.
Οι διαστάσεις αυτού του ανεμόμυλου είναι μικρότερες από τους πέντε προηγούμενους. Το σημερινό ύψος του είναι περίπου 2 μέτρα, έχει περίμετρο 18.30μ., εσωτερική διάμετρο 5.70μ. πάχος τοίχου 1.20μ. και έχει την είσοδο του στην νότια πλευρά.
Στη βόρεια πλευρά του υπάρχουν 4 τετράγωνα ανοίγματα που κατά πάσα πιθανότητα να ήταν πολεμίστρες. Παρόμοια ανοίγματα είχαμε δει και στον προηγούμενο ανεμόμυλο -στου Μπάσκου- όχι μόνο στη βόρεια πλευρά αλλά περιμετρικά. Ίσως οι μύλοι χρησίμευαν και ως προμαχώνες για την προστασία του κάστρου από τους επιδρομείς που άραζαν στο φυσικό λιμάνι της Σουβάλας.
Παρατηρούμε ότι οχυρωματικό τείχος υπήρχε μόνο στη βορειοανατολική πλευρά, οι υπόλοιπες πλευρές είχαν φυσική οχύρωση από τεράστιους βράχους. Στη ανατολική πλευρά υπήρχε μια είσοδος και στη δυτική βλέπουμε μια κατεστραμμένη πέτρινη σκάλα, άρα πιθανόν εκεί υπήρχε και μια δεύτερη.
Η κατεστραμμένη σκάλα
Στο εσωτερικό του κάστρου δεσπόζουν οι δυο δίδυμοι ναοί, του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Δημητρίου, οι οποίοι αναστηλώθηκαν το 1909, από την μοναχή Κυριακή και συνδρομητές, όπως αναγράφεται σε μαρμάρινη πλάκα πάνω από την μια είσοδο των ναών. Στη νότια πλευρά των ναών υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή του Ναού των Ταξιαρχών από τους Μιχαήλ και Κωνσταντίνο Βριένη, με αναγραφόμενη χρονολογία 1293.
Μέσα στο κάστρο σώζονται τα ερείπια δυο δεξαμενών σκεπαστών και τα θεμέλια δυο κτισμάτων. Η μια από τις δεξαμενές ήταν σε καλή κατάσταση έως τη δεκαετία του 1980.
Επίσης, ένα ακόμα μικρό κτίσμα στη άκρη της νότιας πλευράς, άγνωστης χρήσης.
Στην ευρύτερη περιοχή ανάμεσα σε χαλάσματα συναντήσαμε:
Πέτρινη βάση τσιπουρίτη
Θραύσμα από σιδερένια μπάλα κανονιού
Να θυμίσουμε ότι η πρώτη επίθεση κατά της Παλιαχώρας έγινε το 1502 από τον Τούρκο ναύαρχο Κεμάλ Ρεΐς.
Και η μεγαλύτερη καταστροφή, το 1537 από τον πειρατή Μπαρμπαρόσα.
Στην κορυφή της Παλιαχώρας μπορεί επίσης να φτάσει ο επισκέπτης, ακολουθώντας το Μονοπάτι 7 από τα Μονοπάτια Πολιτισμού Αίγινας, με αφετηρία στο εξωκκλήσι του Τίμιου Σταυρού.
Κείμενο Γιώργος Καρύδης
Φωτογραφίες Νέλλη Πετροπούλου
Πληροφορίες για την Παλιαχώρα: ΠΑΛΙΑΧΩΡΑ: Η μεσαιωνική καστροπολιτεία της Αίγινας.
