Κρυπτός Λιμήν - Παρουσίαση των εξελίξεων του Aegina Harbour Project

Παρουσίαση των εργασιών και εξελίξεων της αρχαιολογικής ενάλιας ανασκαφής στον Κρυπτό Λιμένα του διεθνούς προγράμματος Aegina Harbour Project, έγινε πριν λίγες μέρες προς ενημέρωση της Δημοτικής Αρχής Αίγινας.
Παρευρέθηκαν: ο Αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Σκαλτσιώτης, ο πρόεδρος Λιμενικού Ταμείου και Δ.Σ. Αίγινας κ. Στέλιος Θεριανός, οι Δ.Σ.: κ. Παναγιώτης Κουκούλης, κ. Παναγιώτης Ηλίας και κ. Νεκτάριος Λεούσης.

Για το Aegina Light γράφει ο Αλέξης Κράους:

Μοναδικό στην Μεσόγειο και τον διεθνή χώρο το αρχαίο λιμενικό σύστημα της Αίγινας και ιδίως ο Κρυπτός Λιμήν, σύμφωνα με τα δεδομένα της UNESCO.
Προτάσεις για την τουριστική ανάδειξη του χώρου.
Η παραπάνω επιστημονική παρατήρηση του τίτλου, αναφέρθηκε στην πρόσφατη παρουσίαση της εξέλιξης των ερευνών του διεθνούς Aegina Harbour Project, 2019-2023, που πραγματοποιήθηκε σε ιδιωτικό χώρο στο λιμάνι της Αίγινας με σκοπό την ενημέρωση ιδίως του Δημοτικού Συμβουλίου Αίγινας και κάποιων ενδιαφερομένων.

Πράγματι η κ. Καλλιόπη Μπάικα, ερευνήτρια αρχαιολόγος δύτης, μέλος της αποστολής από το Ινστιτούτο Θαλασσίων Ερευνών της Μασσαλίας, στην παρουσίασή της τόνισε την μοναδικότητα του αρχαίου λιμενικού συστήματος, που αναγνωρίζεται όσο περισσότερο προχωράει η έρευνα. Μάλιστα υπογράμμισε την έντονη προβολή της Αίγινας στον χώρο των επιστημονικών ερευνητικών δεδομένων της θαλάσσιας λιμενικής αρχαιολογίας, το περίφημο claude των ερευνητών.
Όπως ανέφερε και η κ. Δέσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγος δύτης της ελληνικής υπηρεσίας εναλίων, που είχε την πρωτοβουλία της όλης διαδικασίας, το διπλό λιμενικό σύστημα της Αίγινας αναπτύχθηκε εκατέρωθεν της Κολώνας. Καλύπτει τον θαλάσσιο και χερσαίο χώρο από τον μέσο του βόρειου κόλπου και την τεράστια κατασκευή του αρχαίου κυματοθραύστη, μέχρι το σημερινό γήπεδο. Ο χώρος αυτός περιλαμβάνει τα αρχαία λιμάνια και την πόλη και ήταν κλειστός με τείχη από την μεριά της στεριάς. Θυμίζουμε άλλωστε, ότι μέσα στο μουσείο της Κολώνας, εκτίθενται μακέτες από τα προϊστορικά τείχη του οικισμού που χρονολογούνται από το 2200 – 2100 περίπου. Πρόκειται μάλλον για πρότυπες αμυντικές εγκαταστάσεις που διαθέτουν πολύ προχωρημένες υποδομές, όπως μας έχουν δηλώσει παλαιότερα οι Γερμανοί αρχαιολόγοι.
Στο θαλάσσιο μέτωπο φαίνεται, είχαν αναπτυχθεί οι σημαντικές λιμενικές εγκαταστάσεις, εμπορικές και αμυντικές, ( Κρυπτός Λιμήν). Έτσι, δεκάδες ( 40 ) περίπου εντυπωσιακοί λιθοσωροί ύψους αρκετών μέτρων, γνωστοί στους Αιγινήτες θαλασσινούς, κάλυπταν τα τρία λιμάνια και ενίσχυαν την άμυνα απέναντι στον εχθρό.
Ως δεύτερη αμυντική κατασκευή υπήρχε το τείχος και τα φρούρια του Κρυπτού Λιμένα, που έκλεινε με αλυσίδα. Μέσα στον χώρο του, έχουν εντοπιστεί οι βάσεις πολλών δεκάδων νεώσοικων, δηλαδή χώρων αποθήκευσης και συντήρησης αρχαίων πολεμικών σκαφών, τις περίφημες τριήρεις. Φαίνεται πως τόσο οι υποθαλάσσιοι λιθοσωροί, όσο και τα χερσαία τείχη, όπως και οι νεώσοικοι αναπτύχθηκαν μάλλον την αρχαϊκή και πρώιμη κλασσική περίοδο, μεταξύ 6ου και 5ου αιώνα , ίσως μάλλον στην περίοδο αντιπαράθεσης της Αθήνας με τον Πειραιά, του Θεμιστοκλή και του Περικλή. Αυτό σημαίνει την επιβεβαίωση με αρχαιολογικά δεδομένα της κυριαρχίας και της σπουδαιότητας της Αίγινας, τουλάχιστον 2000 χρόνια πριν την Αθήνα.
Ο πρώιμος και μοναδικός χαρακτήρας του λιμενικού συστήματος της Αίγινας επιβεβαιώνεται συνεχώς και τα ερευνητικά συμπεράσματα διασταυρώνονται κάθε χρόνο με άλλα σε όλη την Μεσόγειο, εκεί όπου για παράδειγμα οι Φοίνικες είχαν από την προϊστορική εποχή τεράστια δραστηριότητα και αντίστοιχες λιμενικές υποδομές πριν και μαζί με τους Έλληνες μέχρι την τελική καταστροφή της Καρθαγένας από τους Ρωμαίους. Αυτή η μοναδικότητα των αρχαιολογικών δεδομένων συναντά σήμερα εκείνη του ερευνητικού προγράμματος, που εξελίσσεται με το διεθνές project και την χρηματοδότηση. Βρίσκουμε έτσι το Ινστιτούτο της Μασσαλίας να συνεργάζεται με την ελληνική υπηρεσία Εναλίων, τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Πάτρας , ιταλικούς και γερμανικούς ειδικευμένους επιστημονικούς φορείς. Είναι φανερό ότι πρόκειται για σπάνιο, αν όχι το μόνο παρόμοιο διεθνές ερευνητικό αρχαιολογικό και ενάλιο σχήμα στον ελληνικό χώρο.
Τέλος, τις παραπάνω πρωτοτυπίες των αρχαιολογικών δεδομένων και του ερευνητικού δικτύου συμπληρώνει η καινοτόμα διαδικασία παρουσίασης κοινοποίησης και ξενάγησης στο ευρύτερο κοινό, σε κάθε βήμα της έρευνας, που οδηγεί στην άμεση τουριστική εκμετάλλευση. Ήδη, τα προηγούμενα χρόνια πολλές δεκάδες κατοίκων, ξεναγήθηκαν από τους αρχαιολόγους στην περιοχή του Κρυπτού Λιμένα, που έχει ελάχιστο βάθος. Το γεγονός αυτό βοηθά την προοπτική πρόσβασης των μελλοντικών επισκεπτών χωρίς την ανάγκη στολών κατάδυσης και καταδυτικής πλαισίωσης. Η επισκεψιμότητα, είναι άμεση και μπορεί εύκολα να συνδυαστεί με την ευρύτερη ανάδειξη του χώρου, για παράδειγμα με τον χιλιοζητημένο φωτισμό της Κολώνας, όπως και των καταλοίπων τειχών του Κρυπτού Λιμένα.
Τέλος, η διευθύντρια της εναλίων, αρχαιολόγος-δύτης κ. Π. Καλαμαρά, μας παρουσίασε τα νεότερα δεδομένα της έρευνας που διεξάγεται στο εμπορικό λιμάνι, από την βόρεια πλευρά της Κολώνας.
Φαίνεται πως εκεί, έχουν εντοπιστεί πρόσφατα και μελετώνται, εμπορικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και κτίρια κοντά στο κύμα. Πρόκειται, όπως υποθέτουν οι ερευνητές, για υποδομές της πρωτοχριστιανικής περιόδου, 8-9 αι. Κάποιες από αυτές είναι κοίλες κατασκευές, που μάλλον χρησίμευαν, ως χώρος λεύκανσης υφασμάτων, λόγω εύρεσης εκεί, καταλοίπων ασβέστη ως λευκαντικής ουσίας.
Ο επόμενος χρόνος, 2022, θα είναι ακόμη πιο σημαντικός για την έρευνα του αρχαίου λιμένα Αίγινας, γιατί θα περιλάβει μεταξύ άλλων, εναέρια αποτύπωση γεωμορφολογικών δεδομένων και υδάτινων ροών και πηγών στην περιοχή γύρω της Κολώνας, από ειδικευμένο γερμανικό φορέα.

Πιστεύουμε ότι σύντομα, η Αίγινα θα διαθέτει νέα, μοναδικά αρχαιολογικά εκθέματα, υποθαλάσσια και μη και θα μπορέσει να αναδείξει περισσότερο το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης και ιδίως την περιοχή της Κολώνας, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο ενδιαφέροντος μεγάλου αριθμού επισκεπτών, εάν μάλιστα, σκεφτούμε και την πιθανότητα πραγματοποίησης κατασκευής αρχαίου σκάφους στο καρνάγιο της Αύρας, όπως έχουμε επανειλημμένα προτείνει, τα τελευταία 10 χρόνια.