Πρόταση τιμητικής προβολής του J.G.Eynard στο Εϋνάρδειο Αίγινας

Πριν λίγο καιρό στην συνέχεια μίας προσωπικής επαφής με τον πρέσβη της Ελβετίας στην Αθήνα και αντικείμενο τον ρόλο του Εϋνάρδου κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και της διακυβέρνησης Καποδίστρια όπως και κατά την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας, απέστειλα στον κύριο Πρέσβη το ακόλουθο κείμενο. Πρόκειται για την τοποθέτηση προτομής του Εϋνάρδου μπροστά στο κτήριο που φέρει το όνομά του στην Αίγινα. Πράγματι το Ευνάρδειο, πρώτο δημόσιο κέντρο εκπαίδευσης διδασκάλων στην Ελλάδα, παραμένει ελάχιστα γνωστό και αναγνωρισμένο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ελβετία, παρά τα σχέδια που το αφορούν.
Θυμίζουμε ότι ο Σύλλογος Ενεργών Πολιτών Αίγινας, έχει τιμήσει τον Εϋνάρδο με ειδική εκδήλωση για τα 150 χρόνια από τον θάνατό του στο προαύλιο της Μητρόπολης της Αίγινας, όπου 150 και πλέον ενδιαφερόμενοι παρακολούθησαν σχετικές εισηγήσεις της ιστορικού κυρίας Μπουβιέ Μπρον, του τότε Πρέσβη της Ελβετίας, του ιστορικού κυρίου Κούκου, του αρχιτέκτονα Ι. Δέδε και του υπογράφοντα.  Την εκδήλωση είχαν ανοίξει ο τότε δήμαρχος Θ. Σακκιώτης και ο πρωτοπρεσβύτερος Εμμ. Γιαννούλης.

Προς τον αξιότιμο κύριο Olaf Kjelsen, Πρέσβη της Ελβετίας.

Αξιότιμε κύριε Πρέσβη,

στην συνέχεια της συνάντησής μας, με εσάς και το σημαντικό επιτελείο σας, ύστερα από την πρωτοβουλία του κυρίου J.Ph. Chenaux, έρχομαι να σας αναφέρω και γραπτώς, τα θέματα που σας ανέπτυξα, σχετικά με την δυνατότητα τιμητικής προβολής του J.G. Eynard, και μάλιστα με γλυπτό έργο, μπροστά στο κτήριο που φέρει το όνομά του, το ελάχιστα γνωστό Εϋνάρδειο, στην πόλη της Αίγινας.

Πρώτα απ΄όλα, ευχαριστώ θερμότατα τον δημοσιογράφο και συγγραφέα έρευνας για τον φιλέλληνα Ι.Ι.Μέγιερ, κύριο J.Ph.Chenaux, για την ευκαιρία που μου έδωσε να σας συναντήσω,  όπως και  τους συνεργάτες σας, και για το εξαιρετικό ενδιαφέρον που η Ελβετική Πρεσβεία, δίνει στο θέμα της επετείου των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Σήμερα, όπως και τότε, τα δύο αυτά εθνικά και κρατικά σύνολα, συνδέθηκαν και συνδέονται σε συγκυρίες  όπου κάθε υποστηρικτικό στοιχείο μετρά πολλαπλά. Ο ελβετικός φιλελληνισμός υπήρξε ουσιαστικός, και συνεχίζεται…

Η ανάδυση των δύο κρατικών και κοινωνικών συνόλων της Ελβετίας και της Ελλάδας, φαίνεται να πραγματοποιήθηκαν την ίδια ιστορική περίοδο και μάλιστα μετά από κινήσεις και δραστηριότητες του ιδίου ιστορικού προσώπου. Πράγματι, η τριλογία του Ι. Καποδίστρια, όσον αφορά την εμφάνιση νέων τότε αστικών κρατικών συνόλων, όπως προσπάθησα να υποστηρίξω, περιλαμβάνει την εμβρυακή αλλά συμβολική Ιόνιο Πολιτεία 1803, το Ελβετικό κράτος 1814 και το Νέο Ελληνικό κράτος 1828, ήδη στην Αίγινα. Πρόκειται για σχηματισμούς κρατικούς και κοινωνικούς νέου αστικού τύπου, που επιβεβαιώνουν με την εμφάνισή τους το πέρασμα από το Παλαιό Καθεστώς, στην Νεότερη Εποχή, με τις δυνάμεις που εκφράστηκαν και απελευθερώθηκαν, ιδίως από την Γαλλική Επανάσταση. Τα σημαντικά τεκτονικά δίκτυα, που είχαν δημιουργηθεί εκείνη την εποχή, δίκτυα στα οποία ανήκαν οι J.G.Eynard, Ι. Καποδίστριας, αλλά και ο πρίγκηψ Υψηλάντης, όπως και ο Ρήγας Φεραίος, συνέβαλλαν ουσιαστικά στις μεγάλες ανατροπές και προσπάθειες τότε, μέσα από επαναστάσεις , αλλά και μεταρρυθμίσεις.

Η σοφία και το ταλέντο, αυτών των μεγάλων επαναστατικών μεταρρυθμιστών, επέτρεψε την ανάδυση του νέου αστικού κόσμου, ακόμη και μέσα από την υποστήριξη των διπλωματικών και διεθνών συμφερόντων, του πιο αντιδραστικού τότε ηγεμόνα της Ευρώπης, δηλαδή του Τσάρου της Ρωσίας.

Τόσο, η Ιόνιος Πολιτεία, όσο και η Ελβετία, εγγράφονται σε αυτήν την εξέλιξη. Είναι γνωστός επίσης ο ρόλος της εξυπηρέτησης των ρωσικών συμφερόντων, στην διαδικασία της Ελληνικής Επανάστασης και της συνέχισης της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, τουλάχιστον από τα Ορλωφικά έως τον πόλεμο της Κριμαίας. Οι κοινωνίες των νέων κρατικών συνόλων, τόσο η ελβετική ομοσπονδία, όσο και η ελληνική σύνθεση, είναι αποτέλεσμα σωστών οραμάτων και συνδυασμών, ανάλογα με τα ιστορικά δεδομένα, όπου η θρησκεία και οι γλώσσες έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο.

Η παρουσία του Ι. Καποδίστρια, που κυβέρνησε το υπό σύσταση ελληνικό κράτος στην Αίγινα επί 22 μήνες, το 1828 και 1829, άφησε και ένα σημαντικό κτιριακό σύνολο στο νησί αυτό: το λιτό Κυβερνείο, την εντυπωσιακή Μητρόπολη, το τεράστιο Ορφανοτροφείο και το ελάχιστα γνωστό Εϋνάρδειο. Όπως σας ανέφερα, το σημερινό ερείπιο Εϋνάρδειο, πρώτο δημόσιο εκπαιδευτήριο διδασκάλων, χρηματοδοτημένο από τον Ελβετό τραπεζίτη, πρόκειται να ανακαινισθεί από το ελληνικό κράτος και να μεταβληθεί σε δημόσια βιβλιοθήκη της Αίγινας. Προτείνω η ελβετική πλευρά, να υποστηρίξει την τοποθέτηση τιμητικής εγγραφής και γλυπτού του J.G. Eynard και πιθανά , σχέδιο ολοκλήρωσης του κτιριακού προγράμματος που προέβλεπε την κατασκευή δίδυμου κτιρίου με το Εϋνάρδειο, στην δεξιά πλευρά της Μητρόπολης.

Παράλληλα, προσθέτω, όπως σας ανέφερα, ότι το τεράστιο ζήτημα, της ίδρυσης το 1841 και του έργου της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, είναι ελάχιστα παρόν στον τρέχοντα φάκελο εκδηλώσεων και εκδόσεων των 200 χρόνων της Επανάστασης του 1821.

‘Ομως, το τραπεζικό αυτό εργαλείο, την νέα τράπεζα και την νέα δυνατότητα συγκέντρωσης κεφαλαίων και πτώσης του κόστους του δανεισμού, το πέρασμα από την τοκογλυφία στην ανάπτυξη της αγοράς, προσέφερε ο J.G. Eynard στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος 10 χρόνια μετά την δολοφονία του κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια και μετά από συνεχείς προηγούμενες προσπάθειες. Δείγμα αναγνώρισης των υπηρεσιών του κυβερνήτη στην συγκρότηση της νέας Ελβετίας. Η ίδρυση το 1841 της Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος, ( Ε.Τ.Ε.), πραγματοποιήθηκε μέσα σε συγκυρία χρεοκοπίας που προκάλεσαν οι Άγγλοι και τελικά πέτυχαν το 1843, ολοκληρώθηκε δε, μετά από δέκα χρόνια προσπαθειών που ακύρωναν οι αγγλικές παρεμβάσεις μέσω του τότε αντιβασιλέα Άρμανσμπεργκ. ( βλ.σχετικά κείμενα στα Aegina’s light, Αιγιναία και Academia). Τελικά η Ε.Τ.Ε. εξελίχθηκε σε πραγματικό κουμπαρά της Ελληνικής Διασποράς, συγκέντρωσε τα κληροδοτήματα των μεγάλων και μικρών δωρητών, που έχτισαν την Κοινή Ωφέλεια, το Γενικό Συμφέρον στο αναπτυσσόμενο ελληνικό χώρο, ( εκπαίδευση, νοσηλεία και κοινωφελή ιδρύματα κάθε είδους). Τα ίδια όμως κεφάλαια των κληροδοτημάτων, ως μετοχές και καταθέσεις της Ε.Τ.Ε., τροφοδότησαν για 180 χρόνια, περίπου, την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, τα μεγάλα δημόσια έργα, αλλά ακόμη και επαναστάσεις και πολέμους, για την εθνική ολοκλήρωση. Αυτό σημαίνει, ότι ο τραπεζικός καπιταλιστικός νεωτερισμός της Ε.Τ.Ε., στήριξε μακροχρόνια την ανάπτυξη του ελληνικού κράτους – έθνους, της αγοράς και της κοινωνίας του. Μάλιστα, η συγκροτημένη και ισχυρή ομάδα, τεκτόνων της διοίκησης της Ε.Τ.Ε., με πρώτο τον Γ. Σταύρο, βασισμένη στην τεράστια για την Ελλάδα δυνατότητα συγκέντρωσης μέρους των κεφαλαίων αποταμίευσης της Ελληνικής Διασποράς, όπως και στην δυνατότητα χρήσης ως χαρτονομίσματος του τραπεζογραμματίου της Ε.Τ.Ε. από το 1841 έως το 1928, τροφοδότησε το ελληνικό δημόσιο και την ελληνική αγορά κατά την περίοδο της Εθνικής ολοκλήρωσης 1828-1948.

Εκσυγχρόνισε και εχρημάτισε την ελληνική οικονομία, ολοκληρώνοντας την διαδικασία σε κάθε προσάρτηση νέων εδαφών, για περίπου 110 χρόνια. Παράλληλα η ομάδα διοίκησης της Ε.Τ.Ε. παρήγαγε νέα αστική νομοθεσία, ( βλ. Ε. Κεχαγιάς), μέσω εκπροσώπων στο ελληνικό κοινοβούλιο, ώστε να γίνουν δυνατές οι εργασίες της τραπέζης με νέο ιδιοκτησιακό δίκαιο. Το πολλαπλό έργο της Ε.Τ.Ε. έχει καταγραφεί στο Ιστορικό Αρχείο της Ε.Τ.Ε. και σε ικανές έρευνες, αποτελεί όμως ακόμη σήμερα, απόθεμα γνώσης περισσότερο των ειδικών της τραπεζικής ιστορίας και όχι του ευρύτερου κοινού.

Νομίζω, ότι τα διακοσάχρονα του ελληνικού ’21 είναι η μεγάλη ευκαιρία να αναδειχθεί το έργο της Ε.Τ.Ε. παίρνοντας την θέση που του αξίζει στον εορτασμό επιτέλους. με τον τρόπο αυτό θα φανεί σωστότερα η τεράστια και ουσιαστική προσφορά του J.G. Eynard  στην Νεώτερη Ελλάδα.

Όπως το ζητήσατε κατά την συνάντησή μας, ήρθα σε επαφή με τον νεοεκλεγέντα δήμαρχο της Αίγινας Γ.Ζορμπά, ο οποίος έχει δραστηριοποιηθεί εξαιρετικά για τα θέματα της Αίγινας και ιδίως την προβολή της στο πλαίσιο της επετείου των 200 χρόνων του 21. Μάλιστα, μου δήλωσε την πρόθεσή του να έρθει σε επαφή μαζί σας.

Όπως γνωρίζετε, εξ’ άλλου, έχω στο παρελθόν προσκαλέσει στην Αίγινα τιμώντας τον J.G.Eynard, τον τότε πρέσβη Ελβετίας και ιστορικό, κ. Λορέντζο Άμπεργκ και την ιστορικό κα. Μ. Μπουβιέ, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων των Ενεργών Πολιτών Αίγινας. Ελπίζω ότι οι σημερινές μας επαφές θα καταλήξουν στην αποκατάσταση της αξίας της ιστορικής αλήθειας στα παραπάνω θέματα.

Με ιδιαίτερη εκτίμηση και τιμή

Αλέξανδρος Κράους, αρχειονόμος-ερευνητής, πρ.αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ενεργών Πολιτών Αίγινας.