του Αλέξη Κράους
Τον συναντούσαμε πότε-πότε στο πλοίο για την Αίγινα. Συνήθως βυθισμένο τότε στις εφημερίδες του, ή σε κάποια κουβέντα με τον μεγαλύτερό του συνεργάτη και αδελφικό φίλο, τον σημαντικό κοινωνιολόγο και συγγραφέα και καθηγητή Κ. Τσουκαλά.
Το καταφύγιο του τελευταίου στην Αίγινα, χαμένο σε μία φούντα πράσινων δένδρων και περιτρυγιρισμένων από ξερολιθιά, ήταν η κατάληξη για ένα γρήγορο Σαββατοκύριακο, αυτής της πολύ απασχολημένης και δραστήριας παρέας, διανοουμένων, Πανεπιστημιακών, που επέλεξαν ως αντικείμενο των ερευνών τους τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό. Αυτή την μικρή πατρίδα μας, των 11 εκατομμυρίων ανθρώπων, ίσως 17 μαζί με την ελληνική ομογένεια.
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος μας κατέθεσε την ψυχή και την ευφυΐα του, πιστεύω στα δύο αυτά τελευταία έργα του: ”Την καχεκτική Δημοκρατία” και την μελέτη για τον κορυφαίο πολιτικό της Ελληνικής Αριστεράς, Ηλία Ηλιού.
Αυτά τα μελετήματα, όπως και όλες οι δραστηριότητές του, εδώ και 40 χρόνια περίπου, φαίνεται να είχαν στόχο την ανάδειξη και την ενδυνάμωση των θεσμών και των θεμελίων της Δημοκρατίας στην χώρα μας.
Πράγματι, γιος αγωνιστών, πατριωτών της Αριστεράς, στρατευμένων στο αντιστασιακό κίνημα στην Κατοχή , γεννήθηκε το 1947 μέσα στα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου. ”Είμαι ένα πολύ ταλαιπωρημένο παιδί του Εμφυλίου”, είχε τονίσει πριν μερικά χρόνια στο συνέδριο που διοργανώθηκε στο Ορφανοτροφείο-Φυλακές της Αίγινας, από τον Κ. Γαβρόγλου. Ανοίγοντας το συνέδριο, που είχε θέμα τον Καποδίστρια, φρόντισε έτσι ο ίδιος να χαιρετήσει τους αγωνιστές που είχαν φυλακιστεί και κάποιοι εκτελεστεί, εκεί, στα πέτρινα χρόνια. Αλλά και να θυμίσει το μεγάλο ψυχικό φορτίο των παιδιών των αγωνιστών που όπως ο ίδιος μεταφέρονταν στους διαφόρους χώρους φυλάκισης, όπως αυτός, στο Τρίκερι, στην Μακρόνησο και στην Αίγινα. Έτσι συνδέθηκε βαθιά συναισθηματικά με τις γυναίκες της Αντίστασης, που του άνοιξαν την αγκαλιά τους κοντά στην μάννα του.
Οι γονείς του, καθηγητές μαθηματικών του γυμνασίου, είχαν διατηρήσει το υψηλό τους επιστημονικό επίπεδο και ο Ηλίας είχε σπουδαία ταλέντα στα μαθηματικά που διέπρεψε στην θεωρία. Όμως, εκεί περίπου στην Μεταπολίτευση φαίνεται πως τα ενδιαφέροντά του άλλαξαν κατεύθυνση. Εγκατέλειψε την θεωρητική μαθηματική σκέψη και χρησιμοποίησε τα εφαρμοσμένα μαθηματικά, την στατιστική για να μελετήσει σε ένα διδακτορικό τον νέο επιστημονικό του στόχο, τις εκλογές στην Ελλάδα και τα αποτελέσματά τους μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Αυτή η επιστημονική εργασία του του επέτρεψε να αναδειχθεί και ως ένας νέου τύπου διανοούμενος που με επιστημονικές βάσεις σχολίαζε τις προεκλογικές έρευνες, που μέχρι τότε ήταν στα χέρια των εμπειρικών. Σπουδαγμένος και στο Παρίσι φαίνεται ότι έθρεψε την σκέψη του συνθέτοντας την ελληνική τραγική εμπειρία της Αντίστασης και του Εμφυλίου με τον Γαλλικό Μάη του 68. Έτσι απέφυγε συστηματικά την πολιτική καριέρα του κομματικού στελέχους, βουλευτή ή και πολιτικού παράγοντα που θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει, αλλά δημιούργησε νέο πεδίο δράσης ως καθηγητής πολιτικής επιστήμης παίρνοντας μέρος ενεργά και ως σχολιαστής των εκλογικών αποτελεσμάτων από την δεκαετία του 80 μέχρι σήμερα.. Παράλληλα, φρόντισε να υποστηρίξει την ιστορική έρευνα για την Αντίσταση και την δεκαετία του 40 που αναπτύχθηκε εξαιρετικά για αυτή την περίοδο. Η διεύθυνση των Α.Σ.Κ.Ι. τον απορρόφησε ιδιαίτερα ως διάδοχο του Φίλιππου Ηλιού μια και από νωρίς είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τα ιστορικά αρχεία εκείνης της εποχής και μάλιστα της Ε.Δ.Α. από την εποχή του Λεντάκη.
Τα παιδιά του απαρηγόρητα θα τον θυμούνται ως ένα πολύ στοργικό πατέρα, οι συγγενείς και οι παλιοί φίλοι δεν θα συνέλθουν εύκολα από αυτή την τόσο ξαφνική και βεβιασμένη αναχώρηση. Ενώ πολλοί και σημαντικοί συνεργάτες και φοιτητές παραμένουν μουδιασμένοι στην είδησή της.
Τουλάχιστον η σπορά που άφησε φαίνεται ελπιδοφόρα τόσο σε αριθμό όσο και σε ποιότητα.
Καλό δρόμο Ηλία…
