“Στέλλα”

21 Νοεμβρίου του 1955 κάνει πρεμιέρα στους κινηματογράφους η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Στέλλα», με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη.
Μια ταινία σταθμός για την μετεμφυλιακή Ελλάδα κι όχι μόνο τον ελληνικό κινηματογράφο, όπως επισημαίνει και το αφιέρωμα του kritiki-gr

Η μεγαλύτερη στιγμή του αείμνηστου Μιχάλη Κακογιάννη. Η καλύτερη στιγμή στην καριέρα της Μελίνας Μερκούρη και σαφώς η κορυφαία στην καριέρα του Γιώργου Φούντα ο οποίος δεν έπαιξε και σε πολλές ταινίες κατά την διάρκεια της καριέρας του. Λίγες και καλές. Το σενάριο εμπνέεται από την ιστορία της Κάρμεν που έγραψε ο Γάλλος Προσπέρ Μεριμέ και έγινε διάσημη με την όπερα ενός άλλου Γάλλου, του Ζορζ Μπιζέ. Βασίζεται στο θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη ‘’Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια’’-ένα από τα έργα που καταλαβαίνει κανείς το μεγαλείο της γραφής του Καμπανέλλη. Άδικο έχω; Η ταινία είναι γυρισμένη πριν από 50 και κάτι χρόνια και όμως, ακόμα και σήμερα συναρπάζει με το θέμα της και παρακολουθείται με αμείωτο το ενδιαφέρον από την αρχή μέχρι το τέλος της. Ο Μιχάλης Κακογιάννης, στη ”Στέλλα”, επηρεάζεται από το κίνημα του ιταλικού νεορεαλισμού (κυρίως στο στήσιμο των σκηνών) αλλά και από τα αμερικανικά και γαλλικά φιλμ νουάρ ως προς την κινηματογράφηση,την φωτογραφία και το μοντάζ. Αν διακρίνετε καλύτερα θα βρείτε αναφορές σε ταινίες της Μέριλιν Μονρόε καθώς και στην ταινία ‘’Όσο υπάρχουν άνθρωποι’’ (στην σκηνή του φιλιού στην παραλία).

Σύμφωνα με πληροφορίες που διαβάζουμε στη διαδικτυακή σφαίρα, η ταινία δίχασε τους Έλληνες κριτικούς, με την αριστερή κριτική (”Αυγή”, ”Επιθεώρηση τέχνης”) να τάσσεται σαφώς κατά της ταινίας αλλά με όλους να συμφωνούν σχετικά με την υψηλού επιπέδου ερμηνεία της Μελίνας Μερκούρη. Mε την προβολή της ταινίας στις Κάνες, τα σχόλια του ξένου τύπου ήταν ιδιαιτέρως ευνοϊκά για την ηρωίδα της ταινίας που πρέσβευε φιλελεύθερες αντιλήψεις.

 Η ταινία, βέβαια, διαθέτει και μια ιστορική αξία. Είναι από εκείνες τις ταινίες που παρουσιάζουν την μετεμφυλιακή Ελλάδα και τα τραύματά της, τα ήθη και τα έθιμα πριν από τόσα χρόνια που τώρα φαντάζουν μακρινά. Αυτή η Ελλάδα μπορεί να είχε κάποια ελαττώματα αλλά παράλληλα είχε ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Ήταν πιο ανθρώπινη. Οι διαπληκτισμοί μεταξύ των ανθρώπων υπήρχαν, καχυποψία υπήρχε, κουτσομπολιά υπήρχαν. Όμως παράλληλα υπήρχε κι αυτή η καθημερινή επαφή μεταξύ των ανθρώπων, αυτή η αίσθηση της γειτονιάς που δυστυχώς στις μέρες μας δεν υπάρχει πια. Τρέχουμε για να προλάβουμε τους γρήγορους ρυθμούς της πόλης και καταλήγουμε αποξενωμένοι μην ξέροντας ούτε το ποιος ζει στο διπλανό μας διαμέρισμα καταδικασμένοι να ζήσουμε και να πεθάνουμε σαν μηχανές. Καλά να πάθουμε, με την ζωή που επιλέξαμε να κάνουμε. Ας αφήσω όμως αυτή την έξαρση ρομαντισμού σχετικά με το παρελθόν που με έπιασε και ας συνεχίσω στα σχετικά με την ταινία.

 Η Μελίνα Μερκούρη είναι η αιώνια γυναίκα-αράχνη του Ελληνικού Κινηματογράφου που γουστάρει να παίζει με τους άντρες μέχρι να τους βαρεθεί και έπειτα τους παρατάει ενώ οι τελευταίοι της ζητάνε το πιο μισητό πράγμα για αυτήν στον κόσμο, να τους παντρευτεί. Και να χάσει η Στέλλα την ελευθερία της; Ποτέ, βέβαια! Γι’αυτό και θα έχει και την τραγική κατάληξη που ταιριάζει σε μια τέτοια καταραμένη ηρωίδα. Για να πω την αλήθεια ο συγκεκριμένος ρόλος, μιας τέτοιας γυναίκας, δεν μου είναι συμπαθής αλλά αυτό αυτομάτως μου δείχνει το πόσο πειστική μπορεί να είναι η Μερκούρη υποδυόμενη οποιονδήποτε  ρόλο. Τον ίδιο ρόλο βέβαια υποδύθηκε και σε μετέπειτα δουλειές της όπως το ‘’Ο Χριστός ξανασταυρώνεται’’ του Ζύλ Ντασσέν.  Για τον Γιώργο Φούντα τι να πει κανείς; Η τελευταία σκηνή της ταινίας-ναι, το περιβόητο ‘’Στέλλα κρατάω μαχαίρι’’-έτσι όπως ερμηνεύεται από τον Φούντα (αλλά και την Μερκούρη) είναι σαν βγαλμένη από αρχαία τραγωδία (ή, αν προσέξει κανείς την κινηματογράφηση στο συγκεκριμένο σημείο, από γουέστερν!).

Πέρασμα από την ταινία πραγματοποιεί ο πολύ καλός εδώ Αλέκος Αλεξανδράκης, η Τασσώ Καββαδία καθώς και ο Διονύσης Παπαγιανόπουλος σε έναν από τους πρώτους ρόλους του όπου μας αποδεικνύει το πηγαίο ταλέντο του και την έφεσή του στην κωμωδία ή τέλος πάντων σε κάτι πιο εύθυμο. Βέβαια, ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός εκτός από την κωμωδία, με την οποία ταυτίστηκε στο μυαλό των περισσότερων θεατών, είχε και πολύ καλές επιδόσεις στο δράμα. Ας μην ξεχνάμε την ταινία ”Λόλα” ή το περίφημο ”Ταξίδι στα Κύθηρα” του Θόδωρου Αγγελόπουλου όπου είδαμε ένα άλλο ερμηνευτικό πρόσωπό του.  Στη ταινία συμμετέχει επίσης και η Σοφία Βέμπο που τραγουδάει ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της ταινίας το, ”Ο μήνας έχει 13”. Ποιος μπορεί να ξεχάσει και άλλα υπέροχα τραγούδια τoυ φιλμ αυτού που θυμόμαστε μέχρι και σήμερα, όπως το ”Αγάπη που’γινες δίκοπο μαχαίρι” ή το ”Εφτά τραγούδια θα σου πω”; Σε τέτοια έμπνευση Χατζιδάκις που έγραψε τη μουσική αλλά και Κακογιάννης που σκάρωσε κάποιους από τους στίχους των τραγουδιών αυτών.

  Η ‘’Στέλλα’’ δεν είναι μια δύσπεπτη ταινία. Κάθε άλλο. Διαθέτει αρκετή μουσική (ο Μάνος Χατζιδάκις στα καλύτερά του), έξυπνους διαλόγους και μερικά στοιχεία κωμωδίας κυρίως μέχρι τα πρώτα 50 λεπτά της. Με λίγα λόγια, για να μην σας κουράζω, από τις καλύτερες στιγμές του ελληνικού κινηματογράφου όλων των εποχών. Η ‘’Στέλλα’’ όχι μόνο σε αγγίζει στην καρδιά αλλά και σου προσφέρει ποιοτική και σε καμία περίπτωση φτηνή ψυχαγωγία. Δυστυχώς, το καστ της ταινίας δεν βρίσκεται πια μαζί μας αλλά διασκεδάζει προφανώς με τις μουσικές του τον Παράδεισο. Πρώτος έφυγε ο Διονύσης Παπαγιανόπουλος (1984), έπειτα ο αξεπέραστος Μάνος Χατζιδάκις (1994), η ‘’γλυκιά Μελίνα μας’’ (1995) και ύστερα ο Αλέκος Αλεξανδράκης (2001) ενώ το 2010 έφυγε από κοντά μας και η Τασσώ Καββαδία, η καλύτερη στρίγκλα του ελληνικού κινηματογράφου. Το 2011 με διαφορά ελάχιστων μηνών ‘’φεύγουν’’ κατά σειρά ο Γιώργος Φούντας, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης και τελευταίος ο μεγάλος μαέστρος Μιχάλης Κακογιάννης που με το έργο του έκανε γνωστή την χώρα μας στα πέρατα του κόσμου.