Η απόφαση του ΤΕΣ να εκμισθώσει σε ιδιώτη 350 στρέμματα στην περιοχή Οχυρά της Πέρδικας, ξεσήκωσε πολλές αντιδράσεις στην κοινωνία του νησιού.
Καθώς πρόκειται για μια υπόθεση που πράγματι αφορά όλη την Αίγινα και συνεχίζει να εκκρεμεί, ζητήσαμε από τον ορθοπεδικό χειρούργο κ. Γιώργο Μπόγρη να μας μιλήσει για τα Οχυρά, την ιστορία τους, αλλά και την στάση των περδικιωτών αυτή την κρίσιμη στιγμή.
Η επιλογή είχε πολύ συγκεκριμένα κριτήρια: ο κ. Μπόγρης, πολλά χρόνια μόνιμα εγκατεστημένος στην Αίγινα, με καταγωγή Αιγινήτικη από την μεριά του πατέρα του, κάτοικος σήμερα Πέρδικας (Σφεντουρίου συγκεκριμένα), πέρα από την ιατρική του ιδιότητα αναπτύσσει χρόνια τώρα ουσιαστικό λόγο στα κοινά, τόσο σαν διευθυντής του – από πολλές απόψεις – μοναδικού για τα πολιτιστικά μας πράγματα περιοδικού Αιγιναία, όσο και συμμετέχοντας προσωπικά στην τοπική αυτοδιοίκηση. Επί δημαρχίας Παναγιώτη Κουκούλη υπήρξε εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος κι υπεύθυνος μαζί με την κ. Τιτίνα Κανελλά για τα πολιτιστικά, ενώ στις τελευταίες εκλογές κατέβηκε με την παράταξη Αίγινα Κοινωνία Πολιτών – αν τα βάλεις όλα μαζί, η γνώμη του μετράει πολλάπλά.
Θα θέλατε να μας κατατοπίσετε πιο διεξοδικά για τη σημασία των Οχυρών ως ιστορικό τόπο;”
Γιώργος Μπόγρης: “Πράγματι, τα Οχυρά της Πέρδικας αλλά και η περιοχή του Τούρλου αποτελούν, όπως αναφέρατε τόπους ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας. Πρόκειται για ένα σύνολο ναυτικών αμυντικών οχυρώσεων (παράκτια η επάκτια ναυτικά οχυρά) μοναδικά στον Ελληνικό χώρο που φέρουν μία βαρειά ιστορική μνήμη, λόγω και του ρόλου τους κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η περιοχή των οχυρών της Πέρδικας απαλλοτριώθηκε κατά τη προπολεμική εποχή, επί δικτατορίας Μεταξά για λογαριασμό του Πολεμικού Ναυτικού. Στη συνέχεια έγιναν τα πρώτα οχυρωματικά έργα. Στους κατοίκους της Πέρδικας δόθηκαν αποζημιώσεις για τις ιδιοκτησίες τους και για όσους δεν τις αποδέχθηκαν, έγινε κατάθεση στο ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, μιας και η απαλλοτρίωση ήταν αναγκαστική.
Οι δύο οχυρώσεις προσέδιδαν πρώτης τάξεως αμυντική προστασία στο λιμάνι του Πειραιά, της Πέρδικας από τα Δυτικά και του Τούρλου από Ανατολικά.
Με τη γερμανική Κατοχή, στη περιοχή εγκαταστάθηκε η Γερμανική Επάκτια Πυροβολαρχία Ναυτικού 603. Οι Γερμανοί επεξέτειναν και ενδυνάμωσαν τις οχυρώσεις . Μέχρι σήμερα ακόμη σώζονται τα πυροβολεία ή οι βάσεις των πυροβόλων, υπόγειοι θάλαμοι, διάδρομοι επικοινωνίας, ακόμη και ένα μικρό υπόγειο τούνελ, διοικητήριο και άλλες εγκαταστάσεις. Φυσικά ο χρόνος και η εγκατάλειψη έχουν επιφέρει σοβαρές αλλοιώσεις.
Οι παλαιότεροι κάτοικοι της Πέρδικας, θυμούνται ακόμη τη παρουσία των Γερμανών στο χώρο, κάποιοι μάλιστα, άνδρες και γυναίκες δούλεψαν υποχρεωτικά στα έργα, με αντάλλαγμα κυριολεκτικά, ένα πιάτο φαί. Αξίζει να αναφέρουμε επίσης ότι στο χώρο των Οχυρών υπήρχε και ο Ναός του Αγίου Σώζοντος, που οι Γερμανοί τον γκρέμισαν, για να κτιστεί μεταπολεμικά στη σημερινή του θέση.”
Β. Τ.: “Πόσο δημοκρατική είναι η διαδικασία που ακολούθησε το ΤΕΣ για την προκήρυξη του διαγωνισμού αυτού; Χωρίς διαβούλευση με την τοπική κοινωνία, χωρίς καν ενημέρωση, δεν ακούγεται αυθαίρετο να παραχωρεί την περιοχή σε ιδιώτες προς 25ετή εκμετάλλευση;”
Γιώργος Μπόγρης: “Η διαδικασία που ακολουθήθηκε από το ΤΕΣ (Ταμείο Εθνικού Στόλου), του οποίου και αποτελεί ιδιοκτησία η περιοχή των Οχυρών Πέρδικας και το οποίο ΤΕΣ είναι ανεξάρτητο από το ΓΕΝ (Γενικό Επιτελείο Ναυτικού), δεν εγείρει μόνο θέματα δημοκρατικότητας, αλλά και νομιμότητας και διαφάνειας. Η προκήρυξη για την εκμίσθωση βγαίνει στα τέλη Ιουλίου 2014 και δίνεται 2μηνη προθεσμία για τη κατάθεση προσφορών ενδιαφέροντος προς εκμίσθωση. Εγείρεται το εύλογο ερώτημα, πως είναι δυνατόν ο οιοσδήποτε ενδιαφερόμενος να καταρτίσει επενδυτικά σχέδια, οικονομοτεχνικές μελέτες, να κάνει μετρήσεις και ό,τι άλλες ενέργειες ή μελέτες είναι απαραίτητες, μέσα στο ασφυκτικό χρονικό περιθώριο των 2(δύο) μηνών. Είναι προφανές ότι μόνο κάποιος που έχει προετοιμαστεί από πριν για μία ‘’επένδυση’’, σύμφωνη με τη προκήρυξη, μπορεί να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του. Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν έτοιμα σχέδια και ο ‘’επενδυτής’’ περιμένει τη κατάλληλη στιγμή, αν δεν τη προκαλεί από μόνος του. Προφανώς η όλη διαδικασία πάσχει σοβαρά.
Πέραν τούτου, δεν θα έπρεπε το Πολεμικό Ναυτικό να σεβαστεί την ίδια την ιστορία του και τους πολεμικούς του αγώνες, που είναι κοινή ιστορία και βίωμα και όλου του Ελληνικού λαού;”
Β. Τ.: “Ποιο μπορεί να είναι το πρόσοδο για το κράτος, αν υποθέσουμε ότι η εκμίσθωση γίνεται λόγω ένδειας, και δε θα μπορούσε να αποφέρει πολύ μεγαλύτερα οφέλη, ακόμα και οικονομικά, μια σωστή αξιοποίησή της περιοχής;”
Γιώργος Μπόγρης: “Όπως βλέπετε η προκήρυξη δεν αναφέρει ποσά προσόδων. Μιλά μόνο για κάποιο ποσοστό, που κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν αποτελεί ικανοποιητικό ή όχι αντάλλαγμα. Άλλο ένα δείγμα προχειρότητας ή ίσως και ανευθυνότητας. Ο οιοσδήποτε επενδυτής θα επιδιώξει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, η 25ετία μπορεί να γίνει 100ετία και οι όποιες δραστηριότητες του θα δράσουν ανταγωνιστικά για τους επαγγελματίες της Πέρδικας. Δεν θα επενδύσει προφανώς χρήματα για να ευνοήσει τις ψαροταβέρνες και τα ξενοδοχεία της περιοχής. Αντιθέτως η περιβαλλοντική επιβάρυνση και η καταστροφική αλλαγή του φυσικού τοπίου, θα λειτουργήσει αρνητικά για τη συνολική επισκεψιμότητα και άρα την οικονομία σε ένα γραφικό ψαροχώρι όπως της Πέρδικας, που θα χάσει τη φυσιογνωμία του. Αυτή τη φυσιογνωμία που είναι και το βασικό συγκριτικό του πλεονέκτημα σαν τουριστικού προορισμού. Η ήπια τουριστική ανάπτυξη, με την ανάδειξη, αξιοποίηση και προβολή των Οχυρών σαν Τόπου Ιστορικής Μνήμης, θα προσφέρει πολλαπλάσια οφέλη και θα διατηρήσει σε βάθος χρόνου την αξία του τόπου και για τις επερχόμενες γενεές.”
Β. Τ.: “Καταλογίζετε ευθύνες στον Δήμο αλλά και στους κατοίκους της Πέρδικας που δε φρόντισαν όλα αυτά τα χρόνια, ούτε να διεκδικήσουν τα Οχυρά από το Υπουργείο Άμυνας, μα ούτε και να κάνουν προτάσεις για μια σωστή αξιοποίησή τους;
Γιώργος Μπόγρης: “Η διεκδίκηση των περιουσιών που απαλλοτριώθηκαν από τους κατοίκους της Πέρδικας φαίνεται ότι, νομικά τουλάχιστον είναι αδύνατη ,άλλωστε κάτι τέτοιο είχε επιχειρηθεί πριν μερικές 10ετίες ανεπιτυχώς. Πρόταση στο Δήμο για την αξιοποίηση των Οχυρών της Πέρδικας, για το σκοπό που προανέφερα, είχε γίνει παλαιότερα, εγώ ο ίδιος την είχα υποβάλλει όταν ήμουν Δημοτικός Σύμβουλος προ 6-7 ετών. Να κηρυχθεί δηλαδή η περιοχή τόπος ιστορικής μνήμης, Πάρκο Πολεμικής Ναυτικής ιστορίας, με ανάδειξη και αποκατάσταση των οχυρωματικών έργων, ώστε να είναι επισκέψιμο με ήπιες παρεμβάσεις, σημάνσεις, ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, πληροφοριακό σταθμό και ότι άλλο κριθεί χρήσιμο, ένα υπαίθριο δηλαδή Μουσείο Ναυτικής Ιστορίας.
Όσο για το καταλογισμό ευθυνών, δε νομίζω ότι τώρα θα ήταν η κατάλληλη στιγμή για κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, η ομόθυμη συστράτευση κατοίκων και Δήμου σε αυτή τη χρονική συγκυρία, είναι κάτι το πολύ ενθαρρυντικό. Και να τονίσω εδώ ότι αξίζουν συγχαρητήρια στο Δημοτικό Σύμβουλο Αντώνη Ντελή, επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης ‘’Αίγινα-Κοινωνία Πολιτών’’, που έφερε το θέμα στο Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο προς τιμήν του πήρε ομόφωνα θέση κατά της ενέργειας του ΤΕΣ.
Αντιλαμβάνεστε ότι με τη κατάλληλη προβολή και διαχείριση, πάντα με σεβασμό στο ιστορικό βάρος της περιοχής, θα αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών. Κάτι ανάλογο δηλαδή με τα χερσαία πολεμικά οχυρά της ίδιας περιόδου στη Βόρεια Ελλάδα, το Ρούπελ και το Ιστίμπεη, που αποτελούν εξαιρετικά μνημεία πολεμικής ιστορίας, μετά τη συντήρηση και ανάδειξή τους. Αν προσθέσουμε και την Camera Obscura, μία μοναδική στο κόσμο εγκατάσταση στο Κάβο της Πέρδικας, γίνεται φανερό πόσο ενδιαφέρουσα, ωφέλιμη αλλά και φιλική προς το περιβάλλον θα είναι η υλοποίηση μίας τέτοιας πρότασης. Αξιοποίηση με ήπιες, όχι καταστροφικές επεμβάσεις, των 3 χαρακτηριστικών της περιοχής: Οχυρά, φυσικό κάλλος, Camera Obscura.”
Β.Τ.: “Συμφωνείτε με την άποψη ότι ένας από τους λόγους που φτάσαμε ως εδώ ως κοινωνία ήταν η έλλειψη συμμετοχής στα κοινά, ένας ιδιότυπος ατομικισμός, που έβαλε την σφραγίδα του τις τελευταίες δεκαετίες στο λαό μας;”
Γιώργος Μπόγρης: “Νομίζω ότι ο Ελληνικός λαός δεν είναι διόλου αδιάφορος για τα κοινά. Ενδιαφέρεται και μάλιστα πολύ έντονα για συμμετοχή στα κοινωνικά, κοινοτικά και πολιτικά πράγματα. Άλλο αυτό και άλλο αν οι εκπρόσωποί του ή κάποιοι από αυτούς συχνά τον απογοητεύουν ή και τον εξαπατούν. Ίσως κάπως έτσι να δημιουργήθηκε και η εντύπωση για τον ιδιότυπο, όπως προσφυώς τον αποκαλέσατε, ατομικισμό μας. Όταν κάποιος σε απογοητεύει, δεν θα τον ξαναεμπιστευτείς, θα προσπαθήσεις από μόνος σου πλέον να βρείς τις λύσεις. Κάτι τέτοιο είναι και καλό και κακό. Δεν μπορείς να πεις όμως ότι οφείλεται στο χαρακτήρα του λαού. Όταν οι περιστάσεις το καλούν και το περιβάλλον είναι ευνοικό,ο καθένας μας ξεπερνά τον ατομικισμό του και πορεύεται συλλογικά. Τα παραδείγματα είναι πολλά και τώρα και από το παρελθόν. Το πρόβλημα λοιπόν δεν βρίσκεται στο λαό, αλλά σε αυτούς που φιλοδοξούν να είναι οι ηγέτες και δημιουργούν σχέσεις εξάρτησης ή δομές πελατειακές προκειμένου να διαιωνίζουν την όποια εξουσία τους.”
Β. Τ.: “Είστε αισιόδοξος για την εξέλιξη της σημερινής προσπάθειας των περδικιωτών να σταματήσουν την διαδικασία της εκμίσθωσης; Γενικά, πιστεύετε ότι η συγκυρία – η χρεοκοπία κράτους και πολιτών – έχει φέρει αποτελέσματα σε επίπεδο αφύπνισης του καθένα μας ξεχωριστά;.”
Γιώργος Μπόγρης: “Η κοινωνία της Πέρδικας επέδειξε μεγάλη ωριμότητα και ετοιμότητα. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της στέκεται αντίθετη και καταδικαστική στην ενέργεια του ΤΕΣ. Και ταυτόχρονα υποστηρίζει και ενθαρρύνει μία πρόταση που θα κινείται στη κατεύθυνση της ήπιας ανάπτυξης της περιοχής και του σεβασμού της ιστορικής μνήμης και του περιβάλλοντος. Η απόφαση άλλωστε του Τοπικού Συμβουλίου που υιοθετήθηκε και από το Δημοτικό Συμβούλιο είναι στο πνεύμα αυτό.
Όλα αυτά είναι δείγματα ότι η συγκυρία της κρίσης πράγματι αφυπνίζει πολλούς, που αντιλαμβάνονται πλέον ότι πάρα πολλά αλλάζουν, η κατάσταση δεν μπορεί να παραμείνει η ίδια και οι συλλογικές δράσεις, όταν πρόκειται να αντιμετωπίσουμε άμεσα και ζωτικής σημασίας προβλήματα, είναι αυτές που συσπειρώνουν και δίνουν τη δύναμη για λύσεις και αποτελέσματα.”
Βικτώρια Τράπαλη
30/10/2014
