Βικτώρια Τράπαλη: Πόσα χρόνια υπηρετήσατε το λειτούργημα του καθηγητή κι από ποιες θέσεις;
Δημήτρης Νικολόπουλος: Αν υπολογίσουμε μαζί και τα χρόνια που εργάστηκα ως φροντιστής προ του διορισμού μου, είναι 35-36. Εκείνη την περίοδο συνεργάστηκα με κεντρικά φροντιστήρια της Αθήνας διδάσκοντας κυρίως έκθεση αλλά κι άλλα μαθήματα της 3ης δέσμης τότε, που προετοίμαζε τα παιδιά για σχολές Θεωρητικής Κατεύθυνσης. Επικουρικά προς την Έκθεση δίδασκα και το μάθημα της ιστορίας, που το διδάσκω και σήμερα στο Κοινωνικό Φροντιστήριο, εδώ στην Αίγινα.
Εξαρχής να ειπωθεί ότι το Κοινωνικό Φροντιστήριο γίνεται στα πλαίσια της κοινωνικής Αλληλεγγύης, ανάλογα με άλλα αντίστοιχα σε όλη την Ελλάδα, κι είναι απολύτως δωρεάν για όλους τους μαθητές, υπό την προϋπόθεση ότι προέρχονται από οικογένειες που πράγματι αδυνατούν να πληρώσουν ιδιωτικά φροντιστήρια. Η εγγύηση ότι οι μαθητές που συμμετέχουν είναι πράγματι αυτής της οικογενειακής κατάστασης μας δίνεται από πληροφορίες που παρέχονται από το ΓΕΛ που είναι σε θέση να γνωρίζει επαρκώς αυτό το θέμα.
Από τον διορισμό μου και μετά έχω υπηρετήσει σε όλους τους τύπους των σχολείων, και σε Γενικά κι Επαγγελματικά Λύκεια, αλλά και σε Γυμνάσια.
Στην Αίγινα και το Αγκίστρι, για να αποφύγω λεπτομέρειες, υπηρετώ από το 1991, με διακοπή μια μόνο 3ετία, 1996-1999, που επανήλθα στην γενέτειρά μου Αθήνα.
Επέστρεψα όμως στην περιοχή (Αίγινα – Αγκίστρι) και από μια βαθιά νοσταλγία για το γραφικό τοπίο, αλλά γιατί αισθάνθηκα την επιθυμία να συνεχίσω την πολιτιστική δραστηριότητα που σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον εγκαινίασα από το 1991.
Συνταξιοδοτήθηκα στις 30 Ιουνίου 2014, αφυπηρετώντας από το 1ο Καποδιστριακό Γυμνάσιο Αίγινας, όπου δίδασκα τα τελευταία 6 χρόνια (τα προηγούμενα ήμουν στα Γυμνάσια Κυψέλης – Αίγινας, και Αγκιστρίου.)
Β. Τ.: Πόσα παιδιά λογαριάζετε ότι έχουν μαθητεύσει στις τάξεις σας;
Δ. Νικολόπουλος: Δεν μπορώ να το αξιολογήσω ούτε με σχετική ακρίβεια, αλλά οπωσδήποτε, λόγω του μακρόχρονου διαστήματος, πολλά. Ομολογώ ότι ότι πάρα πολλούς από τους μαθητές μου, ακόμα κι από τα πρώτα χρόνια της εργασίας μου στα σχολεία, τους θυμάμαι ακόμα, και νιώθω πάντα μεγάλη συγκίνηση όταν συμβεί κάποιον από αυτούς να τον συναντώ και να ανακαλούμε στη μνήμη μας στιγμές από το σχολείο εκείνης της εποχής.
Β. Τ.: Τι σημαίνει για σας η σχέση του καθηγητή, του δάσκαλου, με τους μαθητές του;
Δ. Νικολόπουλος: Το ουσιαστικότερο στη σχέση δάσκαλου – μαθητή είναι ένα αίσθημα αμοιβαίας αγάπης αλλά κι αλληλοαναγνώρισης της σημαντικότητας του ρόλου τους. Να πιστεύει, δηλαδή, ο δάσκαλος στο παιδί, πέρα από να το αγαπάει, να αναγνωρίζει στο πρόσωπό του μια αξία που και με τη δική του συμβολή οδηγείται προς την πλήρη πραγμάτωσή της. Νομίζω ότι ένα τέτοιο μοντέλο, με κάποια έννοια τουλάχιστον, προτείνει κι ο μεγάλος φιλόσοφος και παιδαγωγός Ζαν Ζακ Ρουσσώ, στο ιστορικό και αρχετυπικό έργο για τη νεώτερη παιδαγωγική “Αιμίλιος”.
Οπωσδήποτε ο καθηγητής πέρα από τη μετάδοση γνώσεων πρέπει και ο ίδιος να είναι ένα θετικό παράδειγμα για τον μαθητή. Να επικοινωνεί και στη διδασκαλία αλλά και στο υπόλοιπο φάσμα της σχολικής μα και κοινωνικής ζωής ισότιμα και δημοκρατικά μαζί του. Έτσι, όχι μόνο του μαθαίνει τις αρχές του δημοκρατικού βίου, αλλά τολμώ να πω τον μυεί στον δημοκρατικό βίο. Όλοι, άλλωστε, γνωρίζουμε ότι τα νεαρά άτομα πείθονται περισσότερο από το παράδειγμα και λιγότερο, ίσως, από την θεωρία, ακόμα κι όταν αυτή φαίνεται καλά τεκμηριωμένη.
Θέλω επίσης να τονίσω, σημαντικότατη πλευρά του παιδαγωγικού έργου, και της σχολικής ζωής γενικότερα, είναι οι εκδρομές, οι ημερήσιοι περίπατοι, οι σχολικές γιορτές, αλλά και η οργάνωση εκδηλώσεων με πρωτοβουλία των ίδιων των μαθητών. Σε όλα τα χρόνια της θητείας μου στα σχολεία, προσπάθησα με κάθε τρόπο να ενισχύσω και τα μαθητικά συμβούλια τα οποία θεωρώ “εργαστήρια της δημοκρατικής συνείδησης των μαθητών.”
Ολοκληρώνω αυτή την αναφορά λέγοντας ότι και ο δάσκαλος μαθαίνει από τους μαθητές, αλλά και ολοκληρώνεται στην επικοινωνία του μαζί τους ως ηθική προσωπικότητα. Ας μη ξεχνάμε, άλλωστε, ότι υπήρξαν δάσκαλοι όπως ο Νίκος Τεμπονέρας που θυσίασαν τη ζωή τους στην υπεράσπιση του χώρου του σχολείου. Πάνω σε αυτή την ιδέα, ή έστω στην προέκτασή της, νομίζω ότι ακουμπάει και η έννοια του Πανεπιστημιακού Ασύλου.
Β. Τ.: Αναφερθήκατε προηγουμένως στη σπουδαιότητα των σχολικών εκδρομών, ωστόσο υπάρχει μια ένσταση εδώ. Σήμερα διοργανώνονται κάποιες τέτοιες εκδρομές, οι οποίες, όμως, έχουν απαγορευτικό κόστος για πολλές οικογένειες με αποτέλεσμα να μπορεί να ακολουθήσει μια μερίδα μόνο μαθητών, κι όχι όλη η τάξη. Παράδειγμα κι εκδρομή που σχεδιάζει το ΓΕΛ Αίγινας στο CERN της Ελβετίας. Είναι βέβαιο πως δε θα μπορέσουν να πάνε όλα τα παιδιά λόγω κόστους. Ποια είναι η γνώμη σας γι αυτό;”
Δ. Νικολόπουλος: Η άποψή μου είναι ότι σε όλες τις εκδρομές πρέπει να μετέχουν όλοι οι μαθητές και δεν δικαιολογούνται αποκλεισμού για τον οποιοδήποτε λόγο. Αποκλειόμενοι μαθητές από την εκδρομή είναι σα να αποκλείονται από ορισμένα μαθήματα. Αυτοί οι αποκλεισμοί βαθαίνουν το ταξικό χάσμα που υπάρχει έτσι κι αλλιώς στα σχολεία για γενικότερους λόγους και χωρίζει τους μαθητές σε 1ης και 2ης κατηγορίας. Και για να το πω κι έτσι, λίγο χαριτολογώντας, κάποιους τους κάνουν παιδιά ενός κατώτερου Θεού.
Τέτοιοι αποκλεισμοί αποστασιοποιούν και συναισθηματικά κάποιους μαθητές απ’ το σχολείο, κι όχι μόνο αυτούς που αποκλείονται, αλλά και άλλους που μπορούν να πάνε στην εκδρομή, όμως για λόγους ανθρωπιστικής και δημοκρατικής κοινωνικής συνείδησης δεν ανέχονται τον αποκλεισμό των φτωχών συμμαθητών τους. Για το όλο θέμα, πάντως, κυρίως η υπεύθυνη είναι η πολιτεία.
Β. Τ.: Ποια η γνώμη σας για το περίφημο γλωσσικό μας ζήτημα όσον αφορά στην εκπαίδευση;
Δ. Νικολόπουλος: Ως φιλόλογος αλλά και από κάποιες ιστορικές γνώσεις πάνω στο ιστορικό για την Ελλάδα γλωσσικό ζήτημα αλλά και στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αντιμετώπισαν το θέμα της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία έχω να πω τα εξής: τα βιβλία της νεοελληνικής γλώσσας ιδιαίτερα στο Γυμνάσιο πρέπει να επαναδιατυπωθούν ώστε να είναι απλούστερα για τον μαθητή. Να μην δίνουν πολλές και άτακτα οργανωμένες πληροφορίες που δημιουργούν σύγχυση. Λιγότερες πληροφορίες και καλύτερη προσέγγιση ώστε η πληροφορία να γίνεται γνώση και να μη μένει στο επίπεδο της εντύπωσης.
Το θέμα της ιστορικής ορθογραφίας που δυσκολεύει πάρα πολύ τους μαθητές και γίνεται κάθε χρόνο οξύτερο πρέπει να αντιμετωπιστεί με συστηματικότερο τρόπο. Το πρόβλημα αυτό είναι εξαιρετικά σύνθετο λόγω των – όπως συνηθίζεται να λέγονται – greeklish, που κυριαρχούν στο διαδίκτυο. Ήδη οι μαθητές συγχέουν ελληνικά και αγγλικά γράμματα. Όλο αυτό οδηγεί σε μια γενικότερη υποβάθμιση της σημασίας της εθνικής μας γλώσσας, της ελληνικής. Η παντοκρατορία της εικόνας κατά τη γνώμη μου πρέπει να περιοριστεί. Με την εικόνα – ας μην το ξεχνάμε – δεν μπορούν να παρασταθούν οι αφηρημένες έννοιες (π.χ. δημοκρατία, αρετή, ενθουσιασμός,) που κυρίως καλλιεργούν την σκέψη και την απεγκλωβίζουν από τα στενά όρια της απλής πρακτικής ενασχόλησης.
Θέλω να τελειώσω με μια περίφημη αλλά και βαθύτατα επιστημονική αληθινή απόφανση του μεγάλου φιλόσοφου Βιτγκενστάιν:
“Τα όρια του κόσμου μου είναι τα όρια της γλώσσας μου”.
Β. Τ.: Και μια τελευταία ερώτηση – είναι γνωστή η πολιτιστική σας δράση και η παρουσία σας στα κοινά. Ποια θεωρείτε κορυφαία στιγμή του δημόσιου λόγου σας;
Δ. Νικολόπουλος: Το 1986 στο ΓΕΛ Αβδήρων Ξάνθης, ως πρωτοδιορισμένος, εκφώνησα στις 17 Νοεμβρίου την πανηγυρική ομιλία για το Πολυτεχνείο. Θυμάμαι ακόμα το εκρηκτικό, θερμό χειροκρότημα μαθητών και συναδέλφων. Αυτή η ομιλία κυκλοφορεί μέχρι σήμερα σε φυλλάδιο και με μεγάλη χαρά ακούω ότι αποσπάσματά της χρησιμοποιούνται ακόμα σε σχολικές γιορτές. Ο τίτλος της ομιλίας, και αντίστοιχα και του φυλλαδίου, είναι: “Από την Χούντα στον ηρωισμό του Πολυτεχνείου.”
Ένα άλλο φυλλάδιο, που μπορούμε να το βρούμε στο Κέντρο Τύπου του νησιού μας, όπου και διατίθεται, είναι αυτό με την Αποχαιρετιστήρια Ομιλία του Δημήτρη Νικολόπουλου προς τους καθηγητές του 1ου Καποδιστριακού Γυμνάσιου Αίγινας, στις 30 Ιουνίου του 2014, ημέρα λήξης του σχολικού έτους. Είναι ένα κείμενο θησαυρός, μια βραχυγραφία του τι σημαίνει Δάσκαλος με Δ κεφαλαίο. Διαλέγουμε ένα μικρό απόσπασμα και σας συστήνουμε ανεπιφύλακτα να το πάρετε και να το διαβάσετε:
Λέει εκεί ο κ. Νικολόπουλος απευθυνόμενος στους συναδέλφους του:
“….αισθάνομαι την ανάγκη να είμαι απολογητικός απέναντί σας. Η επιείκεια αυτή (σ.σ. προς τους μαθητές) που σε κάποιες παιδαγωγικές συνεδριάσεις έγινε αντικείμενο της κριτικής σας, απορρέει από την ιδιοσυγκρασία μου αλλά και την αυστηρή προσήλωση στην Αριστοτελική ρήση “επιείκεια βέλτιον δίκαιον.” Κι εννοεί, βέβαια, ο Μέγας Αριστοτέλης ότι η επιείκεια είναι η υψηλότερη έκφραση δικαιοσύνης.”
Βικτώρια Τράπαλη
φωτο Νέλλη Πετροπούλου
