του Νίκου Σάνση
Όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, τέτοιες μέρες ολοκληρώθηκε η συγκομιδή του φιστικιού στην Αίγινα. Η λέξη φιστίκι προέρχεται από την αραβική λέξη frastug. Είναι ξηρός καρπός προερχόμενος από το φυλλοβόλο καρποφόρο δένδρο που είναι ιθαγενές των Ινδιών, της Συρίας και της Περσίας . Στη Συρία είναι γνωστό εδώ και 3.500 χρόνια, αλλά έγινε ευρύτερα γνωστό με την κατάκτηση της Ασίας από τον Μέγα Αλέξανδρο. Η Αιγινήτικη φιστικιά είναι μπολιασμένη πάνω σε χιώτικη τσικουδιά. Ο καρπός ήταν γνωστός στους Ασσύριους, στους Πέρσες και στους Έλληνες. Η Περσία, άλλωστε, στις μέρες μας είναι η μεγαλύτερη φιστικοπαραγωγός χώρα στον κόσμο και αντιπροσωπεύει περίπου το 50% της παγκόσμιας παραγωγής.
Ο Αβικέννας, γιατρός και φιλόσοφος περσικής καταγωγής, ο οποίος θεωρείται κάτι σαν Ιπποκράτης και Αριστοτέλης μαζί της μουσουλμανικής Ανατολής, στο βιβλίο του «Ο κανόνας της Ιατρικής, που έγινε γνωστό το Μεσαίωνα, αναφέρει ότι το φιστίκι είναι ιδανικό φάρμακο για τις παθήσεις του ήπατος αλλά και αφροδισιακό. Οι Έλληνες γύρω στον 3ο αι. π.Χ. χρησιμοποιούσαν το φιστίκι ως αντίδοτο σε τσιμπήματα δηλητηριωδών ζώων.
Τα πρώτα φιστικόδενδρα τα έφερε ο γιατρός Ν. Περόγλου περί το 1890. Μέχρι το μεσοπόλεμο η παραγωγή και η διάδοση ήταν στα χέρια κάποιων εύπορων αστικών οικογενειών. Μετά όμως από το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο , η καλλιέργεια αναπτύχθηκε ραγδαία και ήταν ιδιαίτερης ποιότητας , διότι η ποικιλία της Αιγινήτικης φιστικιάς της κοιλαρωτής, ευδοκιμούσε τέλεια στο ξηρό κλίμα και στα ασβεστώδη ημιξερικά εδάφη του νησιού, ενώ δε χρειάζονταν και πολύ νερό για να καλλιεργηθεί .Η φιστικοκαλλιέργεια εκτοξεύθηκε σταδιακά στα ύψη στις δεκαετίες 1950 και 1960 και κυρίως στα μέσα της δεκαετίας του 1970 , με δυναμική 5.000 στρεμμάτων και 150.000 δένδρων. Σʼ αυτό βοήθησε η αξιοποίηση εύρωστων κτημάτων και η υψηλή τιμή του προϊόντος που έγινε ιδιαίτερα γνωστό στην Αθήνα. Αυτή τη στιγμή στην Αίγινα καλλιεργούνται περίπου 3.500 στρέμματα με 120.000 ρίζες φιστικιάς. Υπολογίζεται ότι ασχολούνται με τη φιστικιά περίπου 1.500 οικογένειες , έχοντας την όμως ως δευτερεύουσα ασχολία και εισόδημα. Η μέση ετήσια παραγωγή της Αίγινας ανέρχεται σε 500-600 τόννους, και φυσικά πρέπει να υπολογιστεί και η χρονιά της παρενιαυτοφορίας (μεγάλη παραγωγή ανά διετία) . Η βλάστηση ξεκινά το μήνα Μάρτιο με το φούσκωμα «των ματιών» , ενώ το Μάη ξεκινά το φύλλωμα, το φιστίκι ξυλοποιείται εντός του Ιουλίου, ενώ η συγκομιδή του γίνεται στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.
Το φιστίκι Αίγινας ανήκει στα πρώτα προϊόντα που καθιερώθηκαν τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως «προστατευόμενης ονομασίας και προέλευσης» .
Μόνο το φιστίκι που παράγεται στη νήσο Αίγινα μπορεί να ονομάζεται «φιστίκι Αίγινας» , ενώ τα υπόλοιπα φιστίκια , μπορεί ορισμένοι να θέλουν να τα χαρακτηρίζουν ως «Αιγίνης» , όμως ονομάζονται «φιστίκια κελυφωτά» ή «φιστίκια ελληνικά».Η προσοδοφόρος αυτή καλλιέργεια –που αποτέλεσε επίσης και προσωρινό εμπόδιο στην πλήρη οικοπεδοποίηση και υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού- παρουσιάζει σήμερα κάμψη, λόγω του υψηλού κόστους των λιπασμάτων και του νερού και της μη συστηματοποιημένης πολιτικής για τη σωστή τοποθέτηση και εξαγωγή του φιστικιού, αλλά συνεχίζει να αποτελεί πηγή εισοδήματος για πολλούς Αιγινήτες. Άρχισε όμως τελευταία οικοπεδοποίηση μεγάλων εκτάσεων καλλιέργειας θέμα που θα έπρεπε να προβληματίζει τοπικούς παράγοντες και κράτος.
Το φιστίκι αφού μαζευτεί, πλένεται, καθαρίζεται από το μαλακό περίβλημα σε ειδικά μηχανήματα καθαρισμού και απλώνεται στον ήλιο για να στεγνώσει. Κατόπιν προωθείται για ψήσιμο με αλάτι και λεμόνι. Η παραμένει ως έχει. Το φιστίκι ψημένο πλέον συσκευάζεται για πώληση. Άλλο πάλι διατίθεται ωμό. Άλλο άψητο.
Ακόμα χρησιμοποιείται στο φαγητό και στην ζαχαροπλαστική.
Το φιστίκι γίνεται γλυκό κουταλιού και καταπληκτικής πανδαισίας σε γεύση παγωτό. Γίνεται μάντολες. Επίσης το χρησιμοποιούν οι Ιταλοί στην παρασκευή της μορταδέλας τύπου Μπολόνια.
Με ένα μπολ φιστίκια Αίγινας δίπλα σας, διαβάστε ότι ωραίο βιβλίο σας αρέσει, ή απολαύστε το παγωμένο ουίσκι σας, γιατί όταν αρχίζεις να τρως, δεν σταματάς παρά μόνο όταν δεν έχεις άλλα.
Αιγινήτες στην υγειά σας και πάντα όπως ειδικά φέτος καλή – φιστικιά – σοδειά.
