«Μόνο οι πρωτόγονοι και οι βάρβαροι δε γνωρίζουν τον τρόπο να κάνουν τα σπίτια τους να αντικρίζουν τον ήλιο το χειμώνα…»
Η ρήση ανήκει στον μεγάλο Αισχύλο, φανατικό της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας και χαρακτηρίζει την ιδέα που είχαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας για την αντιμετώπιση των πολεοδομικών θεμάτων.
Οσο και άν έχει γίνει σήμερα η λέξη «φιλόσοφος» συνώνυμη με τη λέξη «αιθεροβάμων» ή επιεικέστερα με την υβριστική πλέον λέξη «κουλτουριάρης», εκείνα τα χρόνια, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει τώρα, οι πρόγονοί μας φιλοσοφούσαν «…άνευ μαλακίας» και με το εργαλείο αυτό ρύθμιζαν τον τρόπο σύστασης και λειτουργίας του Ατόμου, της Οικογένειας, της Πόλης, του Κράτους.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «εφηρμοσμένη φιλοσοφία», όταν ο Σωκράτης δίδασκε τους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους της εποχής να χτίζουν σπίτια και να σχεδιάζουν πόλεις έχοντας ως μπούσουλα την «Ηλιακή Αρχιτεκτονική».
Και με τέτοιους δασκάλους, πώς να μη φυτρώσουν αρχιτέκτονες – πολεοδόμοι όπως π.χ. ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος, ο «πατέρας» της πολεοδομίας, σχεδιαστής της «Ιδανικής Πόλης».
Η «Πόλεων Διαίρεσις» , το «Αδαμάντινο Πλέγμα», το «Ιπποδάμειο Σύστημα», απετέλεσαν τις εφαρμογές της φιλοσοφικής αυτής θέσεως στην κοινωνική, οικονομική και πολεοδομική σχεδίαση μικρών και μεγάλων πόλεων μέσα και έξω από τον ελλαδικό χώρο, όχι μόνο εκείνη την εποχή, αλλά μέχρι και τις ημέρες μας. Είναι γνωστό ότι ακόμα και η πόλη της Νέας Υόρκης σχεδιάστηκε με βάση τον ηλικίας, τότε, 2000 ετών «κάνναβο» των Αρχαίων προγόνων μας .
Ας έρθουμε όμως στα πιο πρόσφατα, πιο κοντινά και πιο οικεία.
Είναι πανελλήνια γνωστό ότι η Αίγινα υπήρξε η πρώτη Πρωτεύουσα του νεώτερου Κράτους. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί είναι ότι στην Αίγινα ιδρύθηκε και λειτούργησε η πρώτη «Αρχιτεκτονική Σχολή». Στο «Ορφανοτροφείο» οι μεγάλοι Αρχιτέκτονες-Πολεοδόμοι Σταμάτης Κλεάνθης και Εδουάρδος Σάουμπερτ, διορισμένοι ως «Αρχιτέκτονες της Κυβερνήσεως» από τον Ιωάννη Καποδίστρια, δίδαξαν αρχιτεκτονική και πολεοδομία στους μαθητές του ορφανοτροφείου.
Ο πρώτος Κυβερνήτης, πιστεύοντας ότι η άσκηση πολεοδομικής πολιτικής ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να πραγματοποιηθεί η οικονομική και κοινωνική συγκρότηση του κράτους, υπέγραψε στον ίσκιο του Ναού της Αφαίας Αθηνάς τα πρώτα Ψηφίσματα, μεταξύ των οποίων και αυτά που αφορούσαν τη διοικητική διαίρεση της χώρας και την πολεοδομική ανασυγκρότηση.
Έτσι, λοιπόν, παρακολουθώντας δημοσιεύματα που εκφράζουν τη δυσαρέσκεια για τη σημερινή κατάσταση και την αγωνία για το οικιστικό μέλλον του νησιού, έγινε γνωστό ότι η Αίγινα δεν έχει τα ποικιλώνυμα σχέδια ή μελέτες ή όπως και να λέγονται, πολεοδομικής και όποιας άλλης ανάπτυξης.
Μετά από αυτό, εξηγείται εύκολα το γιατί στην Αίγινα, τη μήτρα της αρχιτεκτονικής, υψώνονται εκκλησιές-τούρτες απέναντι στον Δωρικό Ναό, χτίζονται άναρχα γειτονιές-μυρμηγκοφωλιές, στήνονται πλαστικές παράγκες για να προφυλαχθούμε από τον εχθρό-ήλιο.
Δεν είμαι αρχιτέκτονας, ούτε καν ταπεινός σοβαντζής. Αν ήμουν ίσως θα προσπαθούσα με τον γραμμοσύρτη μου ή το μυστρί μου να κάνω κάτι, για να αποδείξω ότι είμαι πραγματικός απόγονος των Αρχαίων Ελλήνων, χωρίς να χρειάζεται να με αναγκάζει κάποιο ανύπαρκτο «σχέδιο».
Ελπίζω ωστόσο ότι θα βρεθούν τεχνίτες, αρχιτέκτονες, μηχανικοί, που νιώθοντας την ίδια ανάγκη θα αναλάβουν την ευθύνη τους για να μπει κάποτε ένα τέλος στην κακοποίηση του νησιού.
Γιάννης Τζεβελέκος
