Το ναό των Ταξιαρχών στους πρόποδες του Όρους, του ψηλότερου βουνού της Αίγινας αλλά και του Σαρωνικού (532μ), επισκεφθήκαμε με οδηγό τον Γιώργο Καρύδη.
Ο ναός των Ταξιαρχών, ένα βυζαντινό μνημείο του 13ου αιώνα, βρίσκεται στην περιοχή Σφυρίχτρες όπου υπάρχουν σημαντικά αρχαία ερείπια. Εδώ ήταν η άνοδος για το ιερό του Ελλανίου Διός στην κορυφή του Όρους. Τα εντυπωσιακά φαρδιά σκαλοπάτια του 6ου αιώνα π.χ., αυτά που διασώζονται έως το ναό των Ταξιαρχών, μας καλωσορίζουν στον αρχαιολογικό χώρο.
Ο αρχαιολόγος Νικόλας Φαράκλας, το 1981, αναφέρει για τον αρχαιολογικό χώρο στη θέση Σφυρίχτρες:
Ο βαθμιδωτός δρόμος που οδηγεί στην κορυφή διακόπτει μεγάλο άνδηρο του οποίου οι αναλληματικοί τοίχοι χτισμένοι με πολυγωνική τοιχοποιία ελληνιστικής εποχής σώζονται σε ύψος 5 μ.
Πάνω στο άνδηρο αριστερά από το δρόμο βρίσκονται τα ερείπια κτιρίου με πλάτος 19,20 μ. και μήκος 29 μ. Στην πρόσοψη έχει άνοιγμα πλάτους 5,50 μ. με ένα στήριγμα στον άξονα. Οδηγεί σε θάλαμο και από εκεί σε μεγάλη αίθουσα που την οροφή της κρατούσαν 3 σειρές των πέντε κιόνων.
Όστρακα του 2ου μ.χ. αιώνα που βρέθηκαν κάτω από το δάπεδο της αίθουσας, δίνουν τη χρονολόγησή της. Λίγο ψηλότερα υπάρχουν τα ερείπια μικρής στοάς και πίσω της μεγάλη υπαίθρια δεξαμενή χτισμένη με ξερολιθιά. Πιο ψηλά υπάρχει άλλη μια ακόμη δεξαμενή. Μέσα σε αυτή βρέθηκε χάλκινη υδρία που στο χείλος είχε χαραγμένη αναθηματική επιγραφή αφιερωμένη στον Ελλάνιο Δία.
Ο Welter σημειώνει ότι ο βράχος ισοπεδώθηκε για την οικοδόμηση των κτισμάτων της ελληνιστικής εποχής σε μεγάλη έκταση και υποστηρίζει ότι παλαιότερα υπήρχε στους πρόποδες του υψώματος ιερό των Κωλιάδων Νυμφών, που εξαφανίστηκε μετά την κατασκευή της πλατείας ή μεταφέρθηκε πάνω της. Την άποψή του στηρίζει, στην εύρεση αναθηματικής επιγραφής στις Κωλιάδες παλαιότερης εποχής. Επίσης θεωρεί ότι οι εγκαταστάσεις είναι παράρτημα του ιερού του Ελλάνιου και ότι η υπόστηλη αίθουσα είναι ξενώνας.
Τις βάσεις των κιόνων τις βλέπουμε και σήμερα, όσες δεν έχουν καλυφθεί από μετέπειτα κτίσμα . Παλαιότερα η εκκλησία των Ταξιαρχών ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο.
Στην άνοδο για το ιερό του Ελλανίου Διός, δεξιά του βαθμιδωτού δρόμου, υπάρχει ένας μοναδικός κίονας. Σε προσεκτικότερη εξέταση του κίονα από τον Γιώργο Καρύδη, μας έδειξε ότι είναι σχεδόν ίδιος με τους τέσσερις κίονες που βρίσκονται στην Μητρόπολη της Αίγινας. Δεν είναι διόλου απίθανο οι κίονες να χρησιμοποιήθηκαν εκεί σε δεύτερη χρήση στην ανέγερση της Μητρόπολης.
Η περιοχή του Ελλάνιου Όρους προστατεύεται από το 1957 ως Αρχαιολογικός χώρος και από το 1980 ως περιοχή Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους ( ΦΕΚ 527/1957,ΦΕΚ 226/13-1-1998,ΙΦΚ/ΦΕΚ 1039/1980).
Ανασκαφές και έρευνες, με πολλά ευρήματα, πραγματοποιήθηκαν από τους Γερμανούς αρχαιολόγους A. Furtwangler και L. Curtius το 1906, τον G. Welter το 1933 και το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο το 1997, όπως αναφέρει σε έκδοσή του ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Παχειάς Ράχης, ο οποίος έχει συνδράμει σημαντικά στις προσπάθειες συντήρησης και αποκατάστασης του ναού των Ταξιαρχών.
Τον αρχαιολογικό χώρο θα τον βρείτε στο Μονοπάτι 1- ο Γύρος του Όρους – από τα Μονοπάτια Πολιτισμού της Αίγινας (Ανιτσαίου – Βλάχηδες – Σφεντούρι – Αχλάδα – Ανάληψη (Προφ. Ηλίας) – Ταξιάρχες – Ανιτσαίου).
Ακόμη και αυτή την εποχή συναντήσαμε επισκέπτες από Αθήνα που ήθελαν να γνωρίσουν το χώρο, να νιώσουν την αύρα του και έφυγαν εντυπωσιασμένοι.
Με πληροφορίες από το διδακτορικό του αρχαιολόγου Νικόλα Φαράκλα
Νέλλη Πετροπούλου
