ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ

Αντρέι Ταρκόφσκι – Ο σκηνοθέτης που είδε έναν άγγελο

Written by aeginalight

Η τέχνη είναι μια προ­σευχή. Είναι η προσευχή μου. Κι αν η προσευχή μου ενδιαφέρει κάποιον, τότε η τέ­χνη μου είναι χρήσιμη. Το χρέος του άν­θρωπου είναι να υπηρετεί.

από: tvxs.gr

Ο σπουδαίος Ρώσος δημιουργός Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι ή Ταρκόβσκι, ήρθε στη ζωή στις 4 Απριλίου του 1932, στην Ζαβράγιε της Ρωσίας για να «φύγει» στις 29 Δεκεμβρίου του 1986.

Γόνος καλλιτεχνικής οικογένειας, ο πατέρας του Αρσένι Ταρκόφσκι ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της Ρωσίας, στράφηκε από νωρίς στις τέχνες. Σπούδασε μουσική, ζωγραφική και γλυπτική. Στο «βιογραφικό» του περιλαμβάνεται και η γνώση αραβικών.

Το 1956, ο 24χρονος Αντρέι αποφασίζει να εισέλθει στο κόσμο του κινηματογράφου και εγγράφεται στη κινηματογραφική σχολή της Μόσχας VGIK. Δίπλα στο σκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομμ («Αληθινός φασισμός», «Παχουλή») θα μάθει τα μυστικά της 7ης τέχνης, με συμφοιτήτρια και στενή του φίλη την Ελληνίδα αντιστασιακή μαχήτρια Μαρία Μπέικου.

Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Αντρέι Ταρκόφσκι, θα αποφοιτήσει έχοντας γυρίσει και την πρώτη του ταινία, την 46λεπτη «Ο βιολιστής και ο οδοστρωτήρας», η οποία αποτελεί ουσιαστικά και την πρώτη του ταινία. Η αναγνώριση έρχεται πολύ γρήγορα. Συγκεκριμένα, το 1962 ο Αντρέι Ταρκόφσκι ολοκληρώνει το αριστουργηματικό «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» και βραβεύεται με τον «Χρυσό Λέοντα» στο Φεστιβάλ της Βενετίας.

Ακολουθεί το «Αντρέι Ρουμπλιόφ» (το θρησκευτικό περιεχόμενο της ταινίας προκάλεσε την αντίδραση του Σοβιετικού καθεστώτος), τα επιστημονικής φαντασίας «Σολάρις» και «Στάλκερ», «Ο Καθρέπτης», «Ταξίδι στο χρόνο», «Νοσταλγία» και το κύκνειο άσμα «Θυσία», το οποίο κέρδισε δύο βραβεία στο Φεστιβάλ των Καννών.

Τα έργα του ισορροπούσαν ανάμεσα στο μεταφυσικό και το ρεαλιστικό. Μνήμες και όνειρα πηγάζουν μέσα από το έργο του, το οποίο βασίζεται σε αυτό που ο ίδιος βάπτισε «γλυπτική του χρόνου». Αυτή η κινηματογραφική θεωρία αναγνωρίζει ως βασικό γνώρισμα της 7ης τέχνης, την καταγραφή της αληθινής ανθρώπινης εμπειρίας του χρόνου.

Τα μεγάλης διάρκειας και μακρινά πλάνα καθώς και ο αργός ρυθμός εξυπηρετούν ακριβώς αυτό τον σκοπό. Ο ίδιος απαρνήθηκε τον «συμβολισμό» και τον χαρακτηρισμό «ποιητικός κινηματογράφος».

Το έργο του αντιμετωπίστηκε από τις Σοβιετικές αρχές, τηρουμένων των αναλογιών της εποχής, με επιείκεια. Ο ίδιος μέσα στις σελίδες του ημερολογίου του (* «Μαρτυρολόγιο»), το οποίο διατηρούσε από τη στιγμή που εγκαταστάθηκε σε Ιταλία και Γαλλία, αναφέρει: «Είμαι χαμένος. Δεν μπορώ να ζήσω στη Ρωσία, αλλά ούτε μακριά από αυτήν» και εκφράζει το παράπονό του ότι δεν του επέτρεψαν να υλοποιήσει όλες του τις ιδέες.

Αν και επιθυμία του ήταν να γυρίζει «δύο ταινίες κάθε χρόνο», όπως εξομολογείται στα κείμενα του, ο Αντρέι Ταρκόφσκι μέσα σε 23 χρόνια ολοκλήρωσε μόλις 7 ταινίες. Επτά ταινίες που σημάδεψαν για πάντα τον παγκόσμιο κινηματογράφο και αδιαμφισβήτητα κατατάσσουν τον δημιουργό τους στους κορυφαίους κινηματογραφιστές όλων των εποχών.

Στις 29 Δεκεμβρίου 1986, ο «ποιητής» του κινηματογράφου – ο ίδιος δεν αποδέχτηκε ποτέ τον χαρακτηρισμό «ποιητικός κινηματογράφος» – Αντρέι Ταρκόφσκι, αφήνει την τελευταία του πνοή χτυπημένος από την επάρατη νόσο και το όνομα του γράφεται με χρυσά γράμματα στην παγκόσμια ιστορία της 7ης τέχνης.

Andrei Tarkovsky1


Στην επιτύμβια πλάκα του Αντρέι Ταρκόβσκι, στο νεκροταφείο Σεντ-Ζενεβέβ-ντε-Μπουά στα προάστια του Παρισιού όπου έχει ταφεί, χαράχτηκε η επιγραφή: «Στον άνθρωπο, ο οποίος είδε έναν άγγελο».

από το: o-nekros.blogspot.gr :

Ρωτήσαμε τον Ταρκόφσκυ πώς μπο­ρούσε να συμβιβάζει τον αγνωστικισμό αυτόν με την ολοφάνερη πνευματικότη­τα, πώς μπορούσε να λέει ταυτόχρονα: «Τό νόημα της ζωής είναι να υψωνόμαστε πνευματικά» και «Για μένα ο ουρανός εί­ναι άδειος»
…Αναπήδησε: «Ο ουρανός είναι άδει­ος… Ποτέ δεν το ‘πα αυτό! Πού διαβάσατε κάτι τέτοιο; Ο Μπέργκμαν θα μπορούσε να το πει ή ο Κίρκεγκαρντ! Εγώ ποτέ!»
— Για σας λοιπόν ο ουρανός δεν είναι άδειος;
— Όχι, βέβαια!
— Το ερώτημα γίνεται πιο απλό. Τι εί­ναι για σας το πνευματικό; Ποια είναι η πίστη σας;
— Πιστεύω πως ο άνθρωπος δημιουρ­γήθηκε από Κάποιον που είναι ανώτερος, που είναι άπειρος, και πως όλη ή ζωή οφεί­λει να υπηρετεί αυτόν τον Κάποιον.
— Αυτό το ανώτερο Όν εΐναι ό Θεός της χριστιανικής παραδόσεως;
— Αναμφίβολα.
— Θα λέγατε πως είστε Ορθόδοξος;
— Ναι.
— Είναι η πρώτη φορά που δίνετε μια τόσο απλή απάντηση σ’ αυτό το ερώτη­μα…
— Είναι η πρώτη φορά που μου θέτουν τέτοιο ερώτημα. Οι δημοσιογράφοι ερμη­νεύουν με τον τρόπο τους. Γράφουν ό,τι θέλουν. Ή δεν καταλαβαίνουν…
— Κι όμως, είναι πολύ πιο απλό να ξέ­ρουν πως έπικαλείσθε την Ορθοδοξία μάλλον, παρά μια «κούφια», διάχυτη πνευ­ματικότητα…
— Θα θελα να προσθέσω πως βρίσκο­μαι ακόμη μακριά από αυτό προς το όποιο τείνω. Μιλάω για ένα ιδανικό, προσωπικά είμαι πολύ μακριά.
— Διαβάσαμε επίσης για σας πως είστε κάποιος που πέρασε μετά τον Αντρέι Ρουμπλιώφ «από μια πίστη στον Θεό σε μια πίστη στην τέχνη» (Etudes cinematographiques Νο 135-138).
— (Δυνατά γέλια). Καλό κι αυτό… (ε­ξοργισμένος) Ποια τέχνη; Πώς μπορεί να «πιστεύει» κανείς στην τέχνη; Ποτέ δεν πίστεψα στην τέχνη. Η τέχνη είναι η αν­τανάκλαση μέσα στον καθρέφτη αύτού που είμαστε, μιας ανώτερης ικανότητας να δημιουργείς. Δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να μιμούμεθα τον Δημιουργό. Είμα­στε πλασμένοι κατ’ εικόνα Θεού, και η πράξη της δημιουργίας είναι μια από τις κινήσεις οπού γινόμαστε όμοιοί του.
— Με λίγα λόγια επικαλείστε μια θρη­σκευτική αντίληψη της τέχνης.
— Πραγματικά. Η τέχνη είναι μια προ­σευχή. Είναι η προσευχή μου. Κι αν η προσευχή μου ενδιαφέρει κάποιον, τότε η τέ­χνη μου είναι χρήσιμη. Το χρέος του άν­θρωπου είναι να υπηρετεί. Ο κόσμος φτιάχτηκε πάνω σ’ ένα μοναδικό τύπο σχέ­σεως, χάρις στον Θεό, τη διακονία [=υπηρεσία προς τον άλλο]. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι άνθρωποι με το να μη διακονούν, αλλά να υποδουλώνουν τους άλλους, προσπαθούν ν’ αναποδογυ­ρίσουν τη σχέση και να θεμελιώσουν έτσι την εξουσία τους. Γι αυτό η ιστορία της ανθρωπότητας δέν είναι τίποτε άλλο πα­ρά αγώνες για την εξουσία.— Αντί να πούμε διακονούν, θα μπο­ρούσαμε να πούμε ν’ αγαπούν;
— Ασφαλώς.
— Και με ποιο τρόπο η τέχνη μπορεί νά ‘ναι έτσι διακονία και αγάπη;
— Α… Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα μυστήριο. Είναι το μυστήριο της δημι­ουργίας. Θα μπορούσαμε να ζήσουμε εί­κοσι, τριάντα αιώνες, ποτέ δεν θα μαθαίναμε πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, όπως δεν θ’ αποκρυπτογραφήσουμε ποτέ το μυστήριο της [καλλιτεχνικής] δημιουργίας. Όταν γονατί­ζουμε μπροστά σε μια εικόνα και προσευ­χόμαστε στον Θεό βρίσκουμε τα αληθινά, τα σωστά λόγια. Με τόν ίδιο τρόπο, όταν απευθύνεις την τέχνη σου στον Θεό σαν μια προσευχή, βρίσκεις τα σωστά πρόσω­πα που θα βάλεις στο έργο σου.
— Οι ταινίες σας είναι η έκφραση αγά­πης για τον Δημιουργό;
— Θα ‘θελα πολύ να το πιστέψω… Δεν υπάρχει αμφιβολία, προσθέτουμε πάντα ένα σωρό πράγματα στην δημιουργική ορμή, αλλά το ιδανικό για μένα θά ‘ταν ν’ απελευθερωθώ από όλα αυτά τα περιττά.
Ο Μπαχ για παράδειγμα: Να η καθαρή δημιουργία.

About the author

aeginalight

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.