18 Οκτωβρίου 1920 – 6 Μαρτίου 1994
Η Μαρία Αμαλία Μερκούρη, η τελευταία Ελληνίδα θεά, γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1920 στο σπίτι του παππού της Σπύρου Μερκούρη, ο οποίος διατέλεσε δήμαρχος Αθηνών για περίπου είκοσι χρόνια εκπροσωπώντας κυρίως τη δεξιά αθηναϊκή παράταξη. Ο πατέρας της, Σταμάτης, ήταν επίσης πολιτικός, στο αντίθετο άκρο από τον πατέρα του. Ήταν βουλευτής της Ε.Δ.Α. και διετέλεσε υπουργός.
Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών η Μελίνα γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου με συμμαθητές, μεταξύ άλλων, τη Δέσπω Διαμαντίδου, την Αλέκα Παΐζη, τον Ανδρέα Φιλιππίδη, τον Αλέξη Δαμιανό κ.ά., ενώ τον επόμενο χρόνο παντρεύεται τον πολύ μεγαλύτερό της Παναγιώτη Χαροκόπο παρά τις μεγάλες αντιδράσεις της οικογενείας της. Αιτία της απόφασής της ήταν κυρίως η ανάγκη που είχαν οι καταπιεσμένοι νέοι εκείνης της εποχής για μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και επιλογής του τρόπου ζωής τους.
Το 1944 εμφανίζεται για πρώτη φορά στο σανίδι ξεκινώντας τη θρυλική πορεία της στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Στην θεατρική και κινηματογραφική της καριέρα συνεργάζεται με κορυφαία ονόματα της ελληνικής και παγκόσμιας Τέχνης όπως με τον Δημήτρη Μυράτ, την Ειρήνη Παππά, τον Τίτο Βανδή, τον Κάρολο Κουν, τον Μάνο Κατράκη, τον Γιώργο Παππά, τον Μάνο Χατζιδάκη, Μίκη Θεοδωράκη, Μιχάλη Κακογιάννη, Ιάκωβο Καμπανέλλη και τους Ζυλ Ντασσέν, Άντονι Πέρκινς, Ρόμυ Σνάιντερ, Πίτερ Ουστίνοφ, Λώρενς Ολίβιε, Έλεν Μπέρστυν και πολλούς άλλους.
Όσον αφορά την πορεία της στο θέατρο, το 1944 στο Θέατρο Βρετάνια πρωτοξεκίνησε στον θίασο του Γιώργου Παππά και Αντώνη Γιαννίδη με το έργο του Αλέξη Σολομού “Το μονοπάτι της Λευτεριάς” και ακολουθεί το έργο του Laszlo Bus-Fekete “H κόμισσα και ο καμαριέρης”. Ακολουθούν:
1945: “Μις Μπα”, “Θα σε παντρευτώ Τέρας”, “Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα”, “Πωλείται Κέφι”, “Η Μπόρα Πέρασε”, “Επικίνδυνη Στροφή”, “Ο Άνθρωπος και τα Όπλα”, “Φαύλος Κύκλος”, “Της Νύχτας τα Καμώματα”, “Ένας Φίλος θα ‘ρθει απόψε”
1946: “Τρισεύγενη”, “Ανατολικά του Σουέζ”, “Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ”, “Δεν θα τα πάρεις μαζί σου”.
1947 “Άνθρωπος και Υπεράνθρωπος”, “Γαμήλιο Εμβατήριο”, “Ο Βασιλικός”, “Το τραγούδι της Κούνιας”.
1949: “Λεωφορείον ο Πόθος”, που αποτέλεσε μια από τις παραστάσεις σταθμούς στην καριέρα της ( παράσταση για την οποία γράφτηκε το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι “Χάρτινο το Φεγγαράκι”), “Το μικρό Καλύβι”, “Το χαμόγελο της Τζοκόντας”, “Ο Θάνατος του Εμποράκου”, “Bolero”.
1950: “Άννα Δουκάτσα”, “Η Άννα των Χιλίων Ημερών” ( ιστορική παράσταση που σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Μυράτ και έπαιζαν μεταξύ άλλων η Μελίνα Μερκούρη, η Ειρήνη Παππά, η Άννα Συνοδινού, η Νίτσα Τσαγανέα, ο Χρήστος Τσαγανέας, ο Δημήτρης Μυράτ, ο Τίτος Βανδής, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Μίμης Φωτόπουλος, η Βούλα Ζουμπουλάκη κλπ).
1951: “Το Επάγγελμα της Κυρίας Ουόρεν”, “Η Μεγάλη Παρένθεση”.
Για την τελευταία θεά έγραφαν αποκλειστικά θεατρικά έργα οι καλλίτεροι θεατρικοί συγγραφείς. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στην Ελλάδα και ο Μαρσέλ Ασάρ στη Γαλλία.
Από το 1951 αρχίζει να πρωταγωνιστεί παράλληλα και στη Γαλλική θεατρική σκηνή, όπου έγινε, όπως ειπώθηκε πιο πάνω, μούσα ενός από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς της Γαλλίας και του κόσμου, του Μαρσέλ Ασάρ. Συνεχίζει την παράλληλη πορεία της και στις δύο σκηνές, την αθηναϊκή και την παριζιάνικη. Το 1960 παίζει με το θέατρο Τέχνης (την δέχθηκε σαν πρωταγωνίστρια ο Κάρολος Κουν, ο οποίος δεν ήθελε ούτε να ακούει για τους ηθοποιούς του Εθνικού) το “Γλυκό Πουλί της Νιότης” με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Γιάννη Φέρτη.
Επόμενος και ιστορικός σταθμός στην θεατρική της καριέρα είναι το “Illya Darling”, που ανεβάζει, με προπωλημένα όλα τα εισιτήρια των παραστάσεων, και με συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο, στο Broadway στις ΗΠΑ, ενώ είχε ήδη κάνει περιοδεία σε ολόκληρες της Ηνωμένες Πολιτείες! Το έργο είναι η θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου “Never on Sunday” (Ποτέ την Κυριακή), που της είχε χαρίσει παγκόσμια αναγνώριση.
Κατά τα έτη 1967-1974, τα χρόνια της δικτατορίας, από τη στιγμή που τελείωσε τις παραστάσεις του “Illya Darling”, έπαιξε μόνο την Λυσιστράτη το 1972.
Το 1975 και ενώ έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, ανεβάζει στο θέατρο Κάππα με τον Νίκο Κούρκουλο την “Όπερα της πεντάρας”, το 1976 την “Μήδεια” με το Κ.Θ.Β.Ε., ενώ το 1978 το “Συντροφιά με το Μπρεχτ” από το Ελληνικό θέατρο του Μάνου Κατράκη, παράσταση για την οποία γράφτηκε από το Θάνο Μικρούτσικο το “Άννα μην κλαις” για να τραγουδηθεί από τη Μελίνα Μερκούρη και τον Γιάννη Κούτρα. Τέλος το 1980 ανέβασε ξανά το “Γλυκό πουλί της Νιότης” με τον Γιάννη Φέρτη και έκλεισε ουσιαστικά την θεατρική της καριέρα με την “Ορέστεια” του Αισχύλου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου από το Θέατρο Τέχνης. Το 1992 κάνει μια τελευταία, έκτακτη, εμφάνιση στην όπερα Πυλάδης, σε βιντεοσκοπημένη σκηνή, στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας, που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Στο φεστιβάλ των Καννών η Μελίνα γνωρίζει κι ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον Ζυλ Ντασσέν, με τον οποίο αργότερα θα παντρευτούν και θα μείνουν μαζί μέχρι να τους χωρίσει ο θάνατος. Με σκηνοθέτη τον Ντασσέν τον επόμενο χρόνο γυρνάνε την ταινία «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», βασισμένη στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Το 1958-60 το ζευγάρι κινηματογραφεί το «Ποτέ την Κυριακή», την ταινία που έκανε διάσημη την ίδια και τη μουσική του Μάνου Χατζηδάκι σε όλο τον κόσμο. Η ταινία βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού και με το βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ των Καννών.
Όσον αφορά την πορεία της στον κινηματογράφο, η πρώτη της ταινία, η μυθική πλέον “Στέλλα”, προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1955. Η σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, το σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη και η ερμηνεία της Μελίνας χάρισαν στην ταινία παγκόσμια αναγνώριση και βραβεύτηκε με το βραβείο καλλίτερης ταινίας ρετροσπεκτίβας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1960, με την Χρυσή Σφαίρα καλλίτερης ξένης ταινίας του 1956, καθώς και με το βραβείο ερμηνείας Isa Miranda για την ερμηνεία της στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών του 1955.
Φιλμογραφία
1955 “Στέλλα”
1956 – Συνεργάζεται με το μεγάλο έρωτα της ζωής της τοv Ζυλ Ντασέν και γυρίζουν την ταινία “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται” (Celui qui doit mourir) βασισμένη στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη.
1957 Γίνεται μαυρομάλλα για το ρόλο της “Ο βαρώνος και η τσιγγάνα” (The Gypsy and the Gentleman).
1958 Συμμετέχει στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Ρότζερ Βάιλαντ, “Ο νόμος”, που προβλήθηκε στην Ελλάδα με τίτλο “Θυλικός δαίμων” (La legge).
1958-1960 Γυρίζει το “Ποτέ την Κυριακή” (Never On Sunday) που την κάνει διάσημη σε όλη την υφήλιο, ταινία η οποία βραβεύτηκε με Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού και ήταν υποψήφια για άλλα τέσσερα Όσκαρ. Η ταινία της χάρισε αρκετές σημαντικές διακρίσεις και παγκόσμια αναγνώριση, όπως το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου στις Κάννες, την υποψηφιότητα για Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου, που άδικα έχασε από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, κλπ, κλπ.
1960 Το “Ζήτω ο έρωτας” (Vive Henri IV… vive l’amour!).
1961 “Η ώρα της μεγάλης κρίσεως” (Il giudizio universale).
1962 “Φαίδρα” (Phaedra) με τον Άντονι Πέρκινς και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
1963 “Οι Νικητές” (The Victors).
1964 “Τοπ Καπί” (Topkapi) με τον Πίτερ Ουστίνοφ κ.ά.
1965 “Μηχανικά Πιάνα” (Los pianos mecánicos).
1966 “Ραντεβού στη Λισσαβόνα” (A Man Could Get Killed) και “10:30 Ένα Καλοκαιρινό Βράδυ” (10:30 P.M. Summer) με τη Ρόμυ Σνάιντερ.
1969 “Η βασίλισσα του Σικάγο” (Gaily, Gaily).
1970 “Υπόσχεση την Αυγή” (Promise at Dawn).
1973 “Η Δοκιμή” (The Rehearsal) ντοκυμαντέρ για το Πολυτεχνείο και τα βασανιστήρια της Χούντας με Σερ Λόρενς Ολίβιε, Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Μαρκόπουλο κ.ά.
1974 “Μία φορά δεν φτάνει” (Once Is Not Enough).
1976 “Πονηρές κομπίνες” (Nasty Habits) και
1978 “Κραυγή Γυναικών”, με την Έλεν Μπέρστυν.
Όσον αφορά την πορεία της στο τραγούδι, παράλληλα με την θεατρική και κινηματογραφική της καριέρα σε Ελλάδα και εξωτερικό η Μελίνα έχει μεγάλη επιτυχία και σαν τραγουδίστρια και κυκλοφορεί πάνω από 15 μεγάλους δίσκους, με ερμηνείες έργων των Μάνου Χατζηδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκου, Γιάννη Μαρκόπουλου, Βασίλη Τσιτσάνη, Κουρτ Βάιλ και Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Εμφανίσεις έκανε και στην τηλεόραση, σε σειρά ντοκυμανταίρ του BBC σε επεισόδιο με τίτλο “Η Ελλάδα της Μελίνας”, από όπου και ο ομώνυμος δίσκος του Σταύρου Ξαρχάκου, όπως και σε σήριαλ και εκπομπές στη Γαλλική και τη Γερμανική τηλεόραση. Επίσης έγραψε και ένα βιογραφικό βιβλίο με τίτλο “Γεννήθηκα Ελληνίδα”, του οποίου τα έσοδα από τις πωλήσεις διατέθηκαν για τον αντιδικτατορικό αγώνα (η έκδοσή του στα ελληνικά δεν επιτρεπόταν). Ο τίτλος του βιβλίου της είναι η απάντηση που έδωσε στους δημοσιογράφους, όταν της ζήτησαν να κάνει μία δήλωση για την αφαίρεση της υπηκοότητάς της από τους συνταγματάρχες: “Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα”.
Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου την βρίσκει στο εξωτερικό, όπου παρουσιάζει στο Μπρόντγουει το “Ίλια Ντάρλινγκ”. Εμφανίζεται στις κάμερες των αμερικανικών μέσων και δηλώνει κλαίγοντας “Σας παρακαλώ, μη πάτε στη χώρα μου”…
Από το εξωτερικό δίνει συνεχή και σκληρό αγώνα κατά της χούντας των συνταγματαρχών, οι οποίοι έσπευσαν να της αφαιρέσουν την ελληνική ιθαγένεια και κατάσχεσαν την περιουσία της στην Ελλάδα.
Όταν η Μελίνα πληροφορείται την απόφαση της χούντας κάνει την ιστορική δήλωση, που μέρος της αναφέρεται πιο πάνω: “Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα. Ο Παττακός γεννήθηκε φασίστας και θα πεθάνει φασίστας“.
Με συνεντεύξεις, συναυλίες, ηχογραφήσεις, απεργίες πείνας και πολιτικές εκδηλώσεις η Μελίνα αποτελεί μόνιμο πρόβλημα για τη χούντα που αποπειράται να την δολοφονήσει με πολλούς και διάφορους, ανεπιτυχείς ευτυχώς τρόπους.
Δύο μέρες μετά την πτώση της δικτατορίας η Μελίνα Μερκούρη επιστρέφει στην Ελλάδα, ενώ την περιμένει πλήθος φίλων στο αεροδρόμιο. Εγκαθίσταται πλέον μόνιμα στην χώρα και ασχολείται ενεργά και με την πολιτική, λαμβάνοντας μέρος σε όλες τις κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου ως υπουργός Πολιτισμού. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε σχολιάσει ότι η Μελίνα Μερκούρη ήταν η μόνη που άντεξε τους 16 ανασχηματισμούς των κυβερνήσεών του.
Η Μελίνα Μερκούρη είναι αυτή που διακηρύσσει ότι “η βαριά βιομηχανία της χώρας είναι ο πολιτισμός” και δίνει μάχη για την προώθησή του στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό. Οι πολιτικοί σχολιάζουν ότι το υπουργείο Πολιτισμού επί των ημερών της λειτούργησε όσο ποτέ, ενώ ο Τύπος του εξωτερικού παρακολουθεί ανελλιπώς την πορεία της. Ξεκινάει την εκστρατεία για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, θίγοντας το θέμα επίσημα στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό.
“Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας” δήλωσε και συμπλήρωσε: “Αν με ρωτήσετε, εάν θα ζω, όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ“.
Προκειμένου να κάνει εφικτή την επιστροφή των Γλυπτών, το 1989 κήρυξε διαγωνισμό για την κατασκευή ενός νέου Μουσείου της Ακρόπολης, δίνοντας παράλληλα έμφαση στις εργασίες αναστήλωσης της Ακρόπολης αλλά και στη διάσωση της όλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Η δημιουργία και λειτουργία του καθοριστικού για τον επαρχιακό πολιτισμό θεσμού των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (γνωστά ως ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.), είναι αποκλειστικά έργο της Μελίνας.
Επίσης είναι δική της πρωτοποριακή ιδέα η ενοποίηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας για τη δημιουργία ενός μοναδικού αρχαιολογικού πάρκου. “Είναι επιτακτική ανάγκη, είναι χρέος της Ελλάδας να διασώσει την καρδιά της ιστορίας της, την καρδιά της Αθήνας, το ιστορικό της κέντρο, με ένα έργο που θα αλλάξει παντελώς την εικόνα και την ζωή στο κέντρο της πόλης” δήλωνε επανειλημμένα.
Το 1983 έθεσε το ερώτημα “Πώς είναι δυνατόν μια Κοινότητα, που στερείται την πολιτιστική της διάσταση, να μπορεί να αναπτυχθεί;” ενώπιον των υπουργών Πολιτισμού της τότε ΕΟΚ, σημειώνοντας πως ο πολιτισμός “είναι η ψυχή της κοινωνίας» και πως η ευρωπαϊκή ταυτότητα “βρίσκεται ακριβώς στον σεβασμό της ιδιαιτερότητας και στο να δημιουργήσουμε ένα παράδειγμα ζωντανό μέσα από ένα διάλογο των πολιτισμών της Ευρώπης. Η φωνή μας είναι καιρός να ακουστεί με την ίδια δύναμη, όπως αυτή των τεχνοκρατών. Ο πολιτισμός, η τέχνη και η δημιουργία, δεν είναι λιγότερο σημαντικά από το εμπόριο, την οικονομία, την τεχνολογία“.
Έτσι ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Και ο θεσμός αυτός είναι δικό της έργο.
Η Μελίνα Μερκούρη, η αγαπημένη των Ελλήνων, υπήρξε από τις πλέον διάσημες προσωπικότητες (για πάρα πολλά χρόνια η πιο διάσημη) της Ελλάδας και η πιο αποδεκτή και αξιόπιστη σε όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης.
Λίγες μέρες πριν την τελευταία εγχείρισή της και τον επακολουθήσαντα θάνατό της στη Νέα Υόρκη, πήγε και ο Μάνος Χατζιδάκις να τη δει.
”Να έρθεις πάλι γρήγορα στην Ελλάδα”, της είπε…
“Μην ανησυχείς Μάνο, του απάντησε. Θα έρθω πολύ σύντομα”…..
Στην είδηση του θανάτου της η διεθνής κοινότητα συγκλονίσθηκε. Ο διεθνής Τύπος προέβη σε αναλυτικά αφιερώματα της ζωής της μυθικής Ελληνίδας με το βροντερό γέλιο, ενώ στο Μπρόντγουεϊ τα θέατρα παρέμειναν κλειστά την ώρα που πάνω από ένα εκατομμύριο συγκινημένοι πολίτες, μεταξύ αυτών και η επιμελούμενη αυτή τη δημοσίευση, την συνόδευαν στην τελευταία της κατοικία, στο Α’ Νεκροταφείο.
”Η Μελίνα ζει και ζητά φωτιά! Μελίνα, σε φιλώ. Μελίνα, γεια σου!”,
είναι τα λόγια του στενού της φίλου Ζακ Λανγκ, υπουργού Παιδείας της Γαλλίας, στην κηδεία της.
Κι ύστερα το τελευταίο σεργιάνι. Με το αγαπημένο της, κόκκινο φουστάνι στο προσκεφάλι της.
Έχει ιδρυθεί, σύμφωνα με επιθυμία της, από τον σύζυγό της, και μεγάλο Αμερικανό σκηνοθέτη, Ζυλ Ντασέν και με την συμμετοχή προσωπικοτήτων παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης (όσο ζούσε), ο Γάλλος πολιτικός και άνθρωπος των Γραμμάτων Ζακ Λανγκ κ.ά., το με μεγάλη διεθνή ακτινοβολία Πολιτιστικό Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, το οποίο έχει ως στόχο την επιστροφή των κλαπέντων μαρμάρων της Ακρόπολης.
Πολλά βραβεία έχουν καθιερωθεί προς τιμή της Μελίνας. Το πιο πρόσφατο είναι το διεθνές Βραβείο για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες.
Το βραβείο “Μελίνα Μερκούρη” ανακοινώθηκε το 2010 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον πρόεδρό της τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο.
Το νέο αυτό βραβείο, θα είναι χρηματικό και το ποσό του βραβείου θα ανέρχεται στο ύψος του 1,5 εκατομμυρίου ευρώ! Είναι ετήσιο και θα απονέμεται, στην μνήμη της Μελίνας και των αγώνων της για τον πολιτισμό και την πολιτιστική ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην εκάστοτε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Όπως εξήγησε ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, “όλα ξεκίνησαν το 1985 στην Αθήνα, στο λίκνο της ευρωπαϊκής μυθολογίας, υπό την αιγίδα της Μελίνας Μερκούρη. Με την αποφασιστικότητά της συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχία της πρώτης πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Γι’ αυτό τον λόγο αποφασίσαμε να τιμήσουμε το όνομά της, μέσα από τον νέο μηχανισμό χρηματοδότησης για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες”.
Πιο πάνω όμως από τις επίσημες τιμές και την απόλυτη καταξίωση στον κόσμο των ειδικών, έρχεται η αγάπη του κόσμου. Η άδολη λαϊκή αγάπη από απλούς ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Υπάρχει πλήθος ατόμων από την Ιαπωνία έως την άλλη άκρη της γης, την Νότια Αμερική, που γράφουν και δηλώνουν δημόσια την πίστη τους ότι η Μελίνα είναι η πιο καλή ηθοποιός, η πιο σπουδαία περσόνα του θεάτρου, του πνεύματος και των κοινωνικών και πολιτιστικών αγώνων, από όλες όσες έχουν κατά καιρούς εμφανισθεί στον κόσμο μας.
